Cahen deelde mij mee dat de familienaam oorspronkelijk waarschijnlijk Fürst geweest is,
maar dat die in het Jiddisch als First werd uitgesproken.
Zoals reeds vermeld is het jaartal 5584. Op de steen staat evenwel 584. Dat is gebruikelijk.
In het Hebreeuws worden de getallen namelijk met letters weergegeven. De eerste letter van
het alfabet is een 1, de tweede een 2 enz. Na de 9 komen de tientallen en vervolgens de hon
derdtallen. Maar het Hebreeuwse alfabet komt met de laatste letter niet verder dan 400. Het
jaartal bestaat nu uit vier letters met een waarde van respectievelijk 400, 100, 80 en 4. Ei
genlijk dus 5000 te weinig, vandaar: naar de kleine telling.
De overlijdensdatum is 10 november 1823. Zoals wij ook op andere stenen zullen zien, staat
op de onderste regel (in afkorting): Moge zijn ziel gebundeld zijn in de bundel der levenden
fvgl. 1 Samuel 2529).
2. De dagen van onze jaren, daarin zijn zeventig jaar.
Hier is begraven
Nathan zoon van de weled. Samuel Polak.
Hij bereikte de dagen van zeventig jaar.
Hij overleed 21 Eloel en is begraven op de dag voor de heilige sabbath
de 22e daarvan 631 naar de kleine telling.
Moge zijn ziel gebundeld zijn in de bundel der levenden.
Hieronder volgt in Nederlandstalige tekst:
N. S. Polak overl. 6 sept. 1871
21 Elloel 5631
in den ouderdom van 70 jaren.
De tekst bovenaan is Psalm 90 10.
Evenals bij de vorige steen zien wij, dat van de beide voornamen er in de Hebreeuwse tekst
slechts één wordt genoemd. Want deze Nathan Polak heette Nathan Samuel en zijn vader
Samuel Benjamin. Met geboortedata ging men vroeger blijkbaar wel eens slordig om en dan
wist men de leeftijd niet meer precies. Op de grafsteen wordt een leeftijd van zeventig jaar
genoemd; in de bevolkingsregisters komt als geboortedatum 31 juli 1800 voor, wat een leef
tijd van éénenzeventig jaar bij het overlijden geeft, en in de overlijdensakte staat achten
zestig jaar. Hij was geboren in Zevenbergen en gehuwd met Jeannette Bloemhof. Zijn moe
der heette Clara Nathan.
Elloel - in het Hebreeuws wordt de naam van deze maand met één 1 geschreven.
3. Hij ging heen en stierf en werd verzameld tot zijn volksgenoten.
Hier is begraven
Een schild in zijn geslacht was hij,
een rechtvaardige in zijn geloof,
een minnaar van de rechtvaardigheid en de oprechtheid.
Hij deed goed aan zijn verwanten en ook aan vreemden.
Bestuurder en leider Daniel zoon van Menachem de leviet Frank ging naar zijn eeuwig
huis op de eerste dag van de maand Teweth en naar zijn graf werd hij vervoerd op de
tweede dag van Teweth in het jaar 625 naar de kleine telling.
Moge zijn ziel gebundeld zijn in de bundel der levenden.
De tekst bovenaan vinden wij in Genesis 25 17.
Deze steen heeft veel hoofdbrekens gegeven. Men moet werken met veronderstellingen.
Door het in de steen gegraveerd zijn (en niet er bovenop liggen) is het lettertype onduide
lijk. Door verwering en afslijten is dat nog erger geworden. Van vele letters, en dat soms van
91
