Eendenkooien en hun kooikers op Schouwen-Duiveland
door T. W. Rosmolen
Alvorens de geschiedenis van de eendenkooien en hun kooikers op Schouwen-Duiveland te
beschrijven, eerst een algemene beschrijving betreffende eendenkooien.
Van Dale's Groot Woordenboek der Nederlandse Taal zegt: „Eendenkooi v.(m)(-en): Stuk
land en water ingericht om wilde eenden te vangen; een stelsel van bochtige, nauw uitlopen
de sloten (pijpen) door een haag of heining omgeven en waarin een partij roep- of
kwaakeenden als lokvogels dienen."
Wat uitgebreider gezegd: een eendenkooi of kooi, omvat een stuk bebost land ter grootte
van enkele tot 10 ha., met in het midden een - al dan niet gegraven - plas, de kooiplas, in
Zeeland kooiput of kooipit genoemd. Aan de kooiplas bevinden zich 4 of meer kromme,
nauw toelopende, met rietschermen omzoomde en met gaas of netten overdekte sloten, pij
pen genaamd. Rond de plas zijn „zetings" (zitplaatsen) aangelegd ter breedte van ca. 5 me
ter. Deze zijn weer van het omringde kooibos afgescheiden door rietschermen (bij natuurlij
ke plassen) of aarden wallen afkomstig uit de gegraven kooiplas. Ook in de pijpen zijn
meestal zetings aangelegd, deze zijn echter maar 0,30-1.00 m. breed. De gehele kooi is
meestal omwald, omheind of omringd door sloten om zo ongewenste bezoekers uit de kooi
te houden. Vele kooien hebben ter meerdere bescherming het zgn. „Recht van Afpaling",
met een straal van soms wel 1500 m. uit het midden van de kooi. Dit recht van afpaling
moet bij het begin door goed zichtbare borden worden aangegeven. Binnen deze cirkel mag
niet worden gejaagd of op andere wijze de rust worden verstoord. Een eendenkooi moet,
om er in te mogen vangen geregistreerd zijn, deze registratie is dus een soort vergunning.
Eendenkooien vallen bovendien onder de Jachtwet. Vele gegraven kooiplassen met 4 pijpen
hebben de vorm van een eikapsel van een rog en zijn daardoor gemakkelijk op topografi
sche kaarten te herkennen.
1
i
v - i
Eendenkooi op topografische Eikapsel van rog
kaart
afb. 1. Vergelijkende afbeelding roggenei plattegrond eendenkooi.
85
