Om de kaart uit 1540 stonden ook wapens geschilderd (28 stuks). Verburcht geeft er 36 en
nog 2 lege wapenschildjes.
Interessant is de vergelijking met de wapenkaart uit Smallegange's ..Nieuwe Cronyk van
Zeeland" (1696). De spelling van de drie kopiën van Verburcht's kaart uit 1683, 1689 en
1690 is niet steeds dezelfde, maar uniforme spelling kwam in die tijd nog niet voor.
Op de wapenkaart uit 1696 staan wel de wapens van Duiveland en Schouwen, op de kaart
van Verburcht ontbreken die. Het wapen van Sirjansland vertoont op de afbeelding uit 1696
in de bovenste strook ook nog drie schapen op drie schorren. Dreischor heeft op onze kaart
ook deze drie schapen, in 1696 heeft het een gedeeld en ingehoekt wapen van goud-
sinopel. 21)
Het wapen van Bommenede voorkomend bij Verburcht wordt in 1696 gebruikt voor „Bul-
lois" (Bloois) en Bommenee heeft in 1696 een wapen met vertikale balken zilver-keel-zilver
met een bom.
Van het verdronken Zuidland komen we ook iets te weten. Links en rechts van de kaart
staan geïnundeerde dorpen (waarbij overigens Lief Vrou op zee geïnundeerd is door duin
zand, d.w.z. overstoven). Samen worden 9 dorpen genoemd die toen niet meer bestonden.
Rengerskerke en Koudekerke verdwenen pas na de zeventiende eeuw. Geen wapens had
den de gehuchten Lookshaven, Rodee en Serooshaven in de Zuidland.
Het wapen van Zuytkerckke geeft een kerktoren waarbij twee zijbeuken van de kerk te zien
zijn. Zuydland op de kaart uit 1696 heeft het wapen van Nieuw erkerckke op Schouwen,
maar dan in zilver. Clouskinderen, dat op onze kaart een blank wapen heeft, toont in 1696
een toren in keel met azuur dak op gouden veld. De toren lijkt op die van Ouwerkerckke.
Deze laatste plaats is trouwens een probleem: waar lag die?
Dit Ouwerkerckke is evenals het erboven afgebeelde Westkerckke moeilijk te localiseren.
Ouwerkerckke is ieder geval niet het oudste dorp van Duiveland, want boven aan de kaart
staat dit dorp al afgebeeld tussen de andere Duivelandse dorpen. A.A. Beekman noemt Ou
werkerckke of Ouderkerke een vergissing, waar Koudekerke bedoeld wordt.22) Dit is echter
niet mogelijk, want we zien Koudekerke op onze kaart met een ander wapen afgebeeld. Op
de bekende reconstructiekaart „Schouwen voor het jaar 1000" van Fokker staat Oudeker-
ke ten zuiden van Brieskerke aangegeven. 231 Oudekerke moet reeds voor 1400 verdwenen
zijn. Kan het verplaatst zijn naar Koudekerke?
Ook de ligging van Westkerckke is niet geheel duidelijk. Het is niet Westenschouwen zoals
A.A. Beekman veronderstelde. 22) Westenschouwen heeft een ander wapen, wel komen de
kleuren van Westenschouwen en Westkerckke overeen. Fokker plaatste Westkerckke vlak
bij Oudekerke. Nu werd Clouskinderen ook wel Oostkerke genoemd.241 Westkerke zou dan
ten westen van Clouskinderen gelegen kunnen hebben. Het zou Westland kunnen zijn, een
dorp in de gelijknamige polder, waarvan ook grote delen verloren zijn gegaan.
Van het bedevaartsplaatsje Ons Lief Vrouw op Zee geeft Smallegange als wapen drie ruiten
in sabel in zilver veld. Op onze kaart is dit wapen blank gelaten.
Slot
De gehele kaart nog een keer overziende, realiseren we ons dat voor het eerst de tijdgeno
ten van Verburcht een beeld van het samengestelde eiland Schouwen-Duiveland kregen.
In 1374 was Dreischor al aan Schouwen gedijkt, in 1610 werd de eens zo belangrijke Gouwe
afgedamd en kwam Duiveland vast aan Schouwen. Schouwen-Duiveland kreeg z'n huidige
vorm in grote lijnen. Ook de zuidkust zou na de zeventiende eeuw niet sterk meer achteruit
gaan.
19
