Stolpe ,,'t Rietveld" als eenzame wachter in de Moeren van Schouwen (foto Van Immerzeel 1906. coll. W. P. de
Vrieze)
In mijn jonge jaren was veeteelt al niet meer het belangrijkste middel van bestaan, want veel
boeren gingen op de akkerbouw over. Die verandering is natuurlijk ook van invloed geweest
op de functie en de vorm van de stolpboerderijen in latere tijd: het werden veel meer opslag
plaatsen voor graan dan onderkomens voor het vee.
Door de overgang naar de akkerbouw verdween de noodzaak om gras- en bouwland om de
stolpe te hebben, en in mijn jeugd waren er dan ook al vrij veel boeren die hier en daar. een
eind van hun huis af, akkerland hadden liggen. In bepaalde streken, waar bijna geen bouw
land voorhanden was, ik denk hier aan Midden-Schouwen, zat er voor de boeren zelfs niets
anders op dan hun grond een eind verderop te zoeken. Zo ging de compacte eenheid van
de traditionele stolpboerderij verloren en ontstonden er gemengde bedrijven. Wanneer ik
goed ingelicht ben, is een dergelijke versnippering van grond niet alleen op geografische
omstandigheden, maar ook op economische oorzaken terug te voeren.
In de loop van de geschiedenis zijn heel wat boerengezinnen door ziekte en armoede aan
hun einde gekomen. Zo moeten er omstreeks 1700 of wat later een stuk of zeven bedrijven
rond Nieuwerkerke-Schutje jarenlang onverpacht zijn gebleven. En wat ontstaat er dan? De
eigenaar of beheerder vertrekt naar een andere streek of grond en wat achterblijft is weldra
een haveloos geval, doordat de tand des tijds knaagt aan wat eertijds nog goed en duurzaam
leek. Maar al stort de stolpe in, het land blijft liggen en daar profiterden natuurlijk de boe
ren uit de omliggende gebieden van, die nog wat contanten in de beurs hadden om goedko
pe weilanden te verwerven. De oudere landbouwers of die daarbij betrokken zijn, kunnen
zich wellicht nog herinneren, dat vooral in het midden van Schouwen er verschillende boe
ren uit Zonnemaire, Dreischor, Noordgouwe, Ellemeet enz. hun dikwijls grote weilanden in
dat lage gebied hadden.
42
