al voor een appel en een ei zo'n oud exemplaar op om hun tuin te verfraaien. Nog geen 25
jaar later zou het Zierikzeese gemeentebestuur besluiten het model van de oude gaslan
taarn weer in de historische stadskern terug te brengen. Voor veel geld moesten toen de co-
pieën worden aangeschaft, teerwijl het origineel destijds achteloos was weggeworpen.
In de drang naar vernieuwing wordt het bestaande maar al te vaak onvoldoende gewaar
deerd. Voor de gemeente Sneek was het misschien nog sneuer. Hier verkocht men de oude
lantaarnpalen voor een habbekrats aan een requisietenfirma in Hollywood, die ze nu voor
veel geld uitleent voor allerlei series en films. De allereerste elektrische straatverlichting in
Zierikzee kwam echter toch op naam van de gasfabriek, die reeds geruime tijd elektriciteit
opwekte voor eigen gebruik. Lang voor de oorlog werd vanuit deze fabriek ook de nabijge
legen ijsbaan (toen nog de Zoete Gracht, waarin nog geen dam lag en die dus liep van de
Noordhavenpoort tot de Nobelpoort) reeds van elektrische licht voorzien. Er zijn zelfs nog
wel plannen geweest om bij de gasfabriek een eigen elektriciteitscentrale te bouwen, maar
dat is nooit doorgegaan.
Honderdjarig bestaan
Op 16 januari 1957 zou het honderd jaar geleden zijn dat de Zierikzeese gasfabriek met de
gasleverantie begon. In verband met de internationale spanningen zoals de Hongaarse
opstand en de Suezcrisis vierde men dit jubileum pas op 12 maart met o.a. een receptie en
een diner in Mondragon.
Daar een deel van de fabriek aan de Koninklijke Zeelandia was verkocht en de rest niet
meer aan de veranderde eisen voldeed werd tot nieuwbouw besloten. In 1958 vond de offi
ciële opening plaats. Tijdens deze verbouwing was tevens een betere verkoopruimte voor de
gastoestellen gecreëerd. Dit was ook van belang voor de Zierikzeese middenstand want van
elk verkocht gastoestel kwam 10% provisie ten goede van een door de koper aan te wijzen
winkelier, dit om oneerlijke concurrentie door het gasbedrijf te voorkomen.
Aardgas
In 1964 volgde de heer J. Louwerse de heer Baas op als directeur van de gasfabriek. Hij zou
de laatste directeur worden, want op 1 januari 1966 ging de Zierikzeese gasfabriek op in de
Zeeuwse Gasmaatschappij (N.V. ZEGAM). Typerend is dat de heer Louwerse, evenals
destijds de eerste directeur van de gasfabriek M. Couvée, tevens directeur gemeentewerken
was. Op 1 januari 1970 kwam er een fusie tot stand tussen de N.V. ZEGAM en de N.V.
PZEM en kwamen gas en elektrisch onder dezelfde noemer.
De E in PZEM, eerst staande voor het woord elektrisch, kreeg toen de betekenis energie. In
hetzelfde jaar bereikte het aardgas Schouwen-Duiveland via een pijpleiding onder de Greve-
lingen, zodat ook het laatste deel van de voormalige gasfabriek aan Emulsion Holland kon
worden verkocht. Nog net op oudejaarsdag 1970, eigenlijk een dag te vroeg, slaagde men
erin de wijk Poortambacht op het aardgasnet aan te sluiten. De rest van Zierikzee viel deze
eer pas begin 1971 te beurt.
Bodemverontreiniging
In het kader van de bodemsanering vond in 1983 ook een onderzoek plaats op het terrein
van de voormalige gasfabriek te Zierikzee. Dit onderzoek wees uit dat de bodem verontrei
nigd is door cyanide, fenolen, aromaten en polycyclische aromatische koolwaterstoffen. De
ze stoffen komen ook in het grondwater voor, terwijl dit tevens chloorhoudende verbindin
gen en in mindere mate zware metalen en extraheerbaar organisch chloor bevatte. Deze
95
