Situatie na de bedijking
Door de aanleg van de Schouwse ringdijk tussen 1134 en 11562) werden Haamstede,
Brijdorpe en Kerkwerve definitief van het open water afgesneden. Zierikzee wist echter
gedaan te krijgen dat deze ringdijk bij de stad sterk landinwaarts werd gebogen, tot aan de
huidige straten St. Anthoniesdam en Watermolen. Hierdoor konden de schepen ook na de
bedijking van Schouwen tot in de stad komen. De noordelijke tak van de ingebogen ringdijk
volgde ongeveerde huidige wegen Scheepstimmerdijk-Oude Haven NZ, -Havenplein-stukje
Hoge Molenstraat en Lange Nobelstraat, de zuidelijke tak de Vissersdijk-Oude Haven ZZ-
Appelmarkt-Dam-Melkmarkt-Verrenieuwstraat.
Schels van de kreek van Zierikzee tussen 156 en 1350 met dam, dijken, watermolen en watermolenlanden en
het schor „de Hem", ingericht als zeehaven en voor de opwekking van energie.
Het valt wellicht op dat bij de noordelijke tak niet de straat de Hem wordt genoemd. Deze
straat ligt echter veel te laag voor een oude dijk. Bovendien treft men hier geen oude
woonhuizen aan, zoals dat overal elders in Zierikzee langs de vroegere dijken wel het geval
is. Er staan practisch alleen pakhuizen. De naam „Hem" wijst op een buitendijks, maar wel
door de landbouw gebruikt stuk grond3). Naar onze mening 'moet hier een vrij hoog
opgeslibd schor gelegen hebben.
Het komt meer voor dat in brede kreken langs de randen opslibbing plaats vindt. De ontstane
schorren werden vaak apart bedijkt. In de vroegere Gouwe en het Dijkwater komen bv. veel
van dergelijke zeer smalle poldertjes voor. De straat de Hem is naar onze mening aangelegd
over of langs een niet ingepolderd hoog schor.
De oorspronkelijke inbraakkreek was dus veel breder dan de latere scheepvaartkanalen
Oude Haven, Schuithaven en Zwemhaven. Het is een algemeen verschijnsel dat sedert de
Middeleeuwen de kreken steeds smaller en de kaden steeds breder zijn geworden4).
De straat de Hem zal dus aangelegd zijn nadat de kreek veranderd was in haven voor
schuiten. De vele pakhuizen langs deze straatwijzen daar ook op. Wij menen tevens dat de
naam Zwemhaven een verbastering is van Hemhaven, hoewel we deze laatste naam nooit
zijn tegengekomen.
7
1. 's-Gravenhof
2. St. Lievensmonsterkerk
3 Watermolen
4. Molenwaterlanden
5. Het schor later „Hem"
6. De inbraakkreek van Zierikzee
7. Stadswal
8. Later aangelegde stadswal
a. Weevers-welle (Zuidwelle) poort
b. Westpoort
c. Bagijnepoort
d. (Zuid)havenpoort
37
