Noten
Uitgewerkte tekst van een lezing, gehouden op 24 april 1985 voor de Vereniging Stad en Lande van Schouwen -
Duiveland te Zierikzee.
1. P. J. Meertens, LETTERKUNDIG LEVEN IN ZEELAND IN DE ZESTIENDE EN DE EERSTE HELFT DER
ZEVENTIENDE EEUW (Amsterdam 1943).
2. IBID., 418, 478.
3- Abraham Jacob's Graeuwen 1813-1878) was de achterkleinzoon van Paul us's Graeuwen, in het midden van
de achttiende eeuw hoogleraar in Harderwijk en Groningen en bekend verzamelaar op natuurkundig terrein.
Aangezien het manuscript van Beeckman in het midden van de achttiende eeuw opnieuw ingebonden is, is het
goed mogelijk dat hij het in die tijd aangekocht heeft. Zie ook noot 4). Paulus 's Graeuwen had een zoon, dr.
Abraham Jacob's Graeuwen (Zutphen 1747 - Zierikzee 1796), raad, schepen en burgemeester te Zierikzee en
geneesheer. Toen hij overleed werd zijn omvangrijke bibliotheek getaxeerd op 4800 gulden. Mogelijk heeft
het manuscript in deze bibliotheek berust.
P. D. de Vos, DE VROEDSCHAP VAN ZIERIKZEE VAN DE TWEEDE HELFT DER 16DE EEUW TOT 1795
(Middelburg, 1931) 751,753-
4. JOURNALTENU PAR ISAAC BEECKMAN DE 1604 A1634, publié avec une introduction et des notes par C. de
Waard (4 dln.; 's-Gravenhage, 1939-1953). Voor de geschiedenis van het manuscript zie IBID., I, xxx-xxxiii.
5. Zie voor het volgende: JOURNAL, I, i-xxiv ("Vie de l'auteur").
6. K. van Berkel, ISAAC BEECKMAN (1588-1637) EN DE MECHANISERING VAN HET WERELDBEELD
(Amsterdam, 1983)- Daarin ook verwijzingen naar oudere literatuur.
7. Over de betekenis van het begrip "de mechanisering van het wereldbeeld" zou veel te zeggen zijn, daar de
invulling die Dijksterhuis er in zijn bekende boek DE MECHANISERING VAN HET WERELDBEELD
(Amsterdam, 1950) aan gaf, bepaalde bezwaren met zich mee brengt. Het zou echter te ver voeren dit hier
uitgebreid aan de orde te stellen. Ik kan verwijzen naar: K. van Berkel, "E. J. Dijksterhuis en de mechanisering
van het wereldbeeld", A.A.G.-BIJDRAGEN 28 (1986) 267-285.
8. Zie daarvoor: Van Berkel, ISAAC BEECKMAN, 155-216 (hoofdstuk IV: "Een mechanistisch wereldbeeld").
9. De biografische gegevens voor Beeckmans Zierikzeese periode werden De Waard verstrekt door de latere
gemeente-archivaris van Zierikzee, P. D. de Vos. Kladaantekeningen van De Vos, alsmede enkele brieven (van
september 1909), worden bewaard in de Collektie De Vos, Streekarchivariaat Schouwen Duiveland en Sint
Philipsland. Met vriendelijke dank aan H. Uil te Zierikzee.
De archieven waaruit De Vos kon putten zijn later voor een deel verloren gegaan, zodat het vrijwel onmogelijk
is de door hem aangedragen gegevens aan te vullen met andere. Archieven van een kaarsenmakersgilde zijn
bijvoorbeeld niet overgeleverd.
9a. Voorvan Heyst, zie De Vos, DE VROEDSCHAP VAN ZIERIKZEE, 282-285. Van Heyst had een neef, zoon van
zijn broer Wouter, Niclaes geheten, die misschien een studiegenoot van Beeckman in Leiden is geweest. Deze
Niclaes 1591- na 1650) schreef zich op 11 april 1609 in als student in de theologie te Leiden en kwam op 3 juli
1611 met attestatie van Leiden naar Zierikzee. Hij werd proponent bij de classis Schouwen en Duiveland en in
I6l3 predikant in Noordgouwe-Kerkwerve. Mogelijkerwijs is het contact tussen Beeckman en Van Heyst "den
iserman" tot stand gekomen door bemiddeling van Niclaes van Heyst.'
10. De naam van een van de gebroeders Beeckman komt bijvoorbeeld niet voor in het ALBUM AMICORUM van
Adriaan HofFer (1589-1644), opgebouwd tussen l608en 1619 (KB Den Haag, sign. 75 J1). Zie K. Thomassen,
De Alba amicorum, aangelegd tijdens de synode van Dordrecht", in: BOEKEN VERZAMELEN. Opstellen
aangeboden aan Mr. J. R. de Groot bij zijn afscheid als bibliothecaris der Rijksuniversiteit te Leiden (Leiden,
1983) 292-306, in het bijzonder 293 en noot 10.
11. Journal, 11,9.
12. IBID., I, xxxvi-xxxvii Vgl. H. A M, Geurts, A. F. V. van Engelen, HISTORISCHE WEERKUNDIGE
WAARNEMINGEN, I: GESCHIEDENIS VAN WEERKUNDIGE WAARNEMINGEN IN HET BIJZONDER IN
NEDERLAND VOOR DE OPRICHTING VAN HET KNMI, (De Bilt, 1983).
13-JOURNAL, 1,44. De ervaringen met weglopend water gaven Beeckman niet alleen notities over de baan van
de waterstraal en over de valwet in de pen, zij voerden hem in januari 1615 ook tot een wet die het verband
aangaf tussen de hoogtevan de waterkolom en de uitloopsnelheid, de wet van Torricelli, diedus beter de wet
van Beeckman zou kunnen heten. IBID., I, 59.
14. IBID., I, 44.
15. Zie hiervoor: Van Berkel, ISAAC BEECKMAN, 187-193-
16. JOURNAL, IV, 44.
73
