Men wil mij villen, stooten enstacben /Ken can den caecke nietpaijen met mijnder spracben
(vs. 4 - 5). Hier geeft den Crijschman aan dat hij kans loopt strafrechtelijk vervolgd te worden.
De aard van de straf zegt iets over de ernst van het gepleegde misdrijf. Deze regels kunnen
ook opgevat worden als een aanwijzing dat hij niet voor het plegen van een misdrijf
terugschrikt. Het publiek wordt hier voor de tweede maal gewaarschuwd,
Er is niemand die hem nu macb doen eenige onderstanden (vs. 8.). Er is niemand van wie hij
enige hulp kan verwachten. Deze mededeling is een nieuwe aanwijzing voor zijn
maatschappelijke positie. Naar mijn mening geeft hij hier te kennen dat hij buiten de
maatschappelijke orde staat. Het publiek wordt voor de derde maal gewaarschuwd.
Wacb leider, nu moet ic swijgben in mijnen poot (vs. 16). Hier zegt den Crijschman dat hij
mank is. Deze mankheid is te beschouwen als een beroepsongeluk. Deze mankheid kan
twee functies hebben: het is een theatraal middel om het publiek aan het lachen te krijgen,
maar het kan ook opgevat worden als een verwijzing naar de positie en bedoelingen van den
Crijschman. Immers, in een tijdperk waarin sociale voorzieningen nauwelijks ontwikkeld
zijn, ligt het voor de hand te veronderstellen dat mensen met een ernstig lichamelijk gebrek
zich niet of met moeite in het levensonderhoud kunnen voorzien omdat ze geen arbeid
kunnen verrichten. Het is dus mogelijk dat deze mensen andere manieren zoeken om in hun
levensonderhoud te voorzien (39).
Ic zije dat mijn deel is den quaetsten mootmet vuijsten upt boot om een stick broot (vs. 17
-18). Hier vertelt den Crijschman dat het hem niet gelukt is zijn eten bij elkaar te bedelen. In
het licht van deze tegenslag lijkt de gedachte aannemelijk dat deze mededeling het publiek
op iets „ergers" moet voorbereiden. Het publiek wordt dus opnieuw gewaarschuwd.
Op deze manier gelezen levert de proloog gegevens op over de boodschap van het
esbatement. Achter deze boodschap worden de toeschouwers zichtbaar die een opvoering
van het esbatement bijgewoond hebben. In de proloog stelt de hoofdrolspeler zichzelf voor
als een buitenmaatschappelijke leegloper aan wie het bedelen om eten mislukt is.
Enkel om deze reden alleen al kunnen we iets ergers verwachten. Dit moet niet ontgaan zijn
aan hen die een opvoering van het esbatement op de jaarlijkse paardenmarkt te
Brouwershaven bijwoonden. De diefstal van het paard is in dat opzicht een bevestiging van
de gewekte verwachting. In de proloog waarschuwt den Crijschman de bezitters van
kostbare goederen tegen zijn persoon. Het eigenlijke toneelstuk laat zien wat er kan
gebeuren als deze waarschuwing in de wind geslagen wordt.
87
