De komst van het verpakte merkartikel maakte een einde aan die calamiteiten. Men
probeerde de omzet te vergroten door het verstrekken van spaarzegels. Bekend werd
Verkade met zijn albums van Jac. P. Thijsse en de Van Nelle-punten bij koffie en thee. Bij de
margarine vanjurgens Van den Berg kon men sparen voor huishoudtextiel, huishoudelijke
artikelen, vloerbedekking, serviezen, fietsen, tafels en stoelen. Er werd enorm gebruik van
gemaakt.
De produkten van landelijke leveranciers werden aan de man gebracht door de „reizigers"
en handelsagenten. Ze kwamen met de Spoorboot met hun koffers vol monsters en stalen en
bleven enkele dagen in Hotel Van Oppen, het Herenlogement De Draak of Hotel Smalheer.
Reizigers werden geselecteerd op hun welbespraaktheid. Niet het produkt stond daarbij
centraal, maar van alles en nog wat in de eigen branche of de maatschappij. Wie niet in staat
was tot zo'n gesprek kon maar beter thuisblijven.
Tijdsbeeld
Versneld door de oorlog werden gebruiken en gewoontes afgebroken. Het rollen met
sinaasappels in de Zelke met Pasen en het eten van „schróósels" behoort definitief tot het
verleden. Voor de jeugd van toen was er veel te doen: spelen op het groentje bij de
Nobelpoort, hoepelen en balspelen op de straat. Het nieuwjaarswensen bij de winkels om zo
een versnapering te bemachtigen. Tot de favoriete zomerspel let jes behoorde ook het spelen
op de „slierkèrreke". De aflopende zerken naast de toegang tot de Nieuwe kerk vormde een
geweldige glijbaan. Wat moeten er een broekjes, toch al niet te best meer en vol
inzetstukken, versleten zijn. De kerkvoogdij probeerde er wat aan te doen door dwarslig
gende ijzeren staven met scherpe punten te plaatsen. Het mocht niet baten, het „slieren"
bleef doorgaan.
De verduistering in de oorlogsjaren heeft ook een einde gemaakt aan het zo gezellige
zaterdagavondflaneren door het centrum van Zierikzee. De jeugd van het eiland, voor zover
over een vervoermiddel beschikkend, kwam dan naar de stad om samen met de stadsjeugd
rondjes te draaien. De meisjes de ene kant lopend, de jongens tegenovergesteld; kontakt
zoekend en als dat lukte verdwijnend naar een bankje in het Slingerbos. De al wat oudere
jongens stonden in de Beuze te kijken naar al dat fleurig gebeuren waar zij geen deel meer
aan hadden.
Kenmerkend voor de tijd van voor de oorlog was ook het standsverschil. Freule Schuurbeque
Boeije uit Schuddebeurs kwam per caleche of koets naar Zierikzee. De koetsier hoefde maar
even met de zweep tegen het raam te tikken of de betreffende winkelier kwam naar buiten
gestoven om nederig te vragen wat de freule voor wensen had. De aanspreektitel „mevrouw"
was in die tijd nog maar voor enkelen weggelegd. Juffrouw" voor de middenklasse en
„vrouw" voor de mindergesitueerden markeerden de sociale grens.
Deze beelden en herinneringen zijn niet volledig. De ouderen kunnen ze stellig met de
hunne aanvullen, ieder vanuit zijn eigen gezichtshoek. Maar stellig zijn ze het waard om vast
te leggen. Wat toen heel gewoon was, dreigt het snelst vergeten te worden.
Noot
De heerJoppe vervaardigde een lijst van bedrijven gevestigd in Zierikzee tussen 1920 en 1940. Hierop staan
straatsgewijs in totaal 553 bedrijven i •ermeld. Ze is een waardevolle an vulling op de officiële statistieken, die
winkeltjes als nevenberoep vaak niet opnamen. De lijst is in te zien op het Streekarchivariaat.
Meer wetenschappelijk van opzet is „De Middenstand van Zierikzee" vanf. C. Nebbeling (doctoraalscriptie
sociale geografie Rijksuniversiteit Utrecht, 1962waarin uitvoerig de positie van de middenstand tussen 1950
en I960 aan de orde komt. (Aanwezig in Streekarchivariaat.
Alle foto's (behalve anders vermeld) komen uit de verzameling Streekarchivariaat Schouwen-Duiveland en
Sint Philipsland.
120
