De komst en ontwikkeling van de telegraaf en TELEFOON OP SCHOUWEN-DUIVELAND Door Joop van Loo Inleiding Dit artikel vormt een verslag van een onderzoek naar de geschiedenis van de telecommuni catie op Schouwen-Duiveland. Reden van dit onderzoek is de nauwe betrokkenheid bij de telecommunicatie en de interesse in de streekhistorie van Schouwen-Duiveland. Een obstakel in het onderzoek vormde het feit dat in 1944 de archieven van het voormalige Ingenieursdistrict Vlissingen en het Telefoondistrict Breda verloren zijn gegaan. Met behulp van andere bronnen en een aantal interviews met oud-medewerkers van P.T.T. is toch een stukje telecommunicatiegeschieclenis aan het licht gekomen. Een drietal vormen van telecommunicatie zal worden behandeld: de optische telegraaf, de elektromagnetische telegraaf en de telefoon. Telecommunicatie door de eeuwen heen Hoewel we het begrip telecommunicatie gewoonlijk associëren met begrippen als telegraaf, telefoon of satelliet, betekent telecommunicatie niets anders dan het overbrengen van boodschappen over lange afstand. Reeds uit de oudheid zijn diverse vormen van telecommunicatie bekend zoals ijlboden, postdiensten, postduif en systemen met licht-, rook- en vuursignalen. In de tijd van het Hellenisme bestond reeds een vorm van telegrafie, ontwikkeld door de Alexandrijnse ingenieurs Kleoxenos en Demokleitos. Waren het tot het eind van de Middeleeuwen alleenheersers, machthebbers en oorlogvoe renden die gebruik maakten van deze middelen, vanaf dat moment had ook de burgerij (de „derde stand") behoefte aan snelle berichtgeving. Men zocht voortdurend naar snellere vormen van telecommunicatie. De revolutionaire ontdekkingen op natuurkundig gebied in de 19e eeuw zorgden voor een doorbraak. Samuel F. B. Morse 1791 -1872) ontwikkelde in 1836 een telegraaf, waarmee men in staat was met een onvoorstelbaar grote snelheid elektrische signalen over te seinen. In 1835 kon men met een telegraaftoestel, ontwikkeld door David E. Hughes (1831-1900) aan de ontvangstzijde een bericht in gedrukt schrift aflezen. Jean Baudot (1845-1903) construeerde een toestel met dubbel transmissie. Hij paste evenals de beide Alexandrijnse ingenieurs 20 eeuwen eerder een vijf-eenheden-code toe. Het was de Hollandsche IJzeren Spoorweg Mij. die in 1845 als eerste in Nederland de elektromagnetische telegraaf toepaste. De volgende stap in deze technologische ontwikkeling was het overbrengen langs elektrische weg van het gesproken woord. De naam van de Schots-Amerikaanse natuurkun dige Alexander Graham Bell (1847-1922), werkzaam als hoogleraar in de physiologie der spraakorganen te Boston, zal altijd met het fenomeen telefoon verbonden blijven. Ing. J. H. Schuilinga schreef in 1981 in 'Honderd jaar telefoon' het volgende: „Morse opende het tijdperk der telecommunicatie in practisch opzicht. Het getij was gunstig, want het was een periode waarin opzienbarende dingen gebeurden. Naast het in cultuur brengen van landstreken kwamen spoorwegen, stoomvaart en zware industrie, handel en bankwezen met grote snelheid tot ontplooiing. Hierdoor gedijde het nieuwe, snelle verkeersmiddel bijzonder goed." 79

Tijdschriftenbank Zeeland

Kroniek van het Land van de Zeemeermin | 1988 | | pagina 81