Die ervaringen waren nog maar net verwerkt toen na de ramp van 1953 voor lange tijd
stad en land van Schouwen-Duiveland voorwerp werden van hulp, aandacht, maatrege
len en ingrepen. De bemoeiingen met de kernen van oude bebouwing en met
individuele panden kwamen erdoor in een versnelling. De plannen voor de Deltawer
ken en het vooruitzicht van ontsluiting boden vervolgens gunstige perspectieven, ook
voor de levenskansen van de historische bebouwing. Juist in die tijd maakte de
registratie van te beschermen monumenten ingevolge de Wet van 1961 dat men zich
rekenschap kon en moest gaan geven van de som van de monumentale bebouwing. De
schaalvergroting, straks ook bij het plannen en bij het uitvoeren, manifesteerde zich
onder andere in het nu wettelijk geïntroduceerde begrip van te beschermen stads- en
dorpsgezicht. Tenslotte werd het klimaat gunstig beïnvloed door het op gang komen
van de restauratie van grote monumenten allerwege op het eiland en van de
woonhuisrestauratie in Zierikzee.
In de volgende decennia leefde meer dan ooit het besef dat het bouwkundig historisch
erfgoed - het monument afzonderlijk en het monumentaal milieu - immaterieel en
materieel onvervangbare waarde had, en dat het dienovereenkomstig waar mogelijk
ontzien en in stand gehouden moest worden. Deze belangstelling en het feit dat er
relatief belangrijke financiële extras beschikbaar waren, begunstigden de activiteit op
het terrein van de monumentenzorg van particulieren en van overheidsinstanties. Dit
alles was van des te meer belang omdat de nieuwe verbindingen en de veranderende
economische en maatschappelijke omstandigheden ook tegenkrachten opriepen -
eveneens grootschalig - ten ongunste van het monument.
De karakterverandering van de monumentenzorg manifesteerde zich het sterkst bij het
kleine monument. Vóór 1940 keek men er van overheidswege nauwelijks naar om, maar
er waren dan ook zoveel natuurlijke gunstige factoren, zoals bijvoorbeeld de
traditioneel ingestelde en in het oude werk bekwame bouwambachten.
Zierikzee, Nieuwe kerk, de restauratie van de achter
gevel is gedeeltelijk voltooid.
coll Streekarchivariaat Schouwen-Duiveland en
Sint Philipsland, Zierikzee)
Eikerzee. Nederlands Hetvormde kerk direct voor de
afbraak in 1959-
(coll. Streekarchivariaat Schouwen-Duiveland en
Sint Philipsland, Zierikzee)
22
