Boerderijen en buitenplaatsen, molens
Boerderijenvotmea een specifiek probleem omdat er naast een gebouw dat dient om te
wonen, gebouwen ten dienste van de bedrijfsuitoefening zijn. De traditionele Zeeuwse
boerderij bestond uit het boerenhuis en verdere opstallen zoals een aan het huis
vastgebouwde schuur, een apart wagenhuis met lattendeur, een varkenskot van steen,
stallingen voor paarden en koeien, een stookplaats voor het koken van de aardappelen
voor de varkens, soms ook voor het gezin een apart zomerhuis.
Aan een dergelijk compleet geheel van verschillende gebouwen bestaat nu bij de
gebruikers geen behoefte meer. De moderne eisen van comfort hebben gevolgen
gehad voor de inrichting en uitrusting van het boerenhuis. Drastischer zijn echter de
veranderingen ten aanzien van de bedrijfsgebouwen geweest. Het wagenhuis en de
werkplaats hebben in veel gevallen plaats moeten maken voor een moderne
'machinehal'.
De boerderijen op Schouwen-Duiveland hebben in 1953 veelgeleden van het water. De
daarop volgende operatie van herverkaveling en wederopbouw hebben het oude
verband van landschap en opstallen verder aangetast. Het is dan ook geen wonder dat er
maar weinig oude gebouwen in goede staat bewaard zijn gebleven. Van een oud type,
de stolphoeve, verdwenen zelfs de laatste voorbeelden.8) Daarentegen levert het eiland
een staalkaart op van nieuwe boerderijenbouw, soms aangepast, in traditionele vormen,
soms radikaal modern.
Enkele oude hoeven werden onttrokken aan de agrarische bestemming en werden
huizen of buitenhuizen voor burgers. Dit ging uiteraard met de nodige aanpassingen
gepaard, maar de hoofdvorm in het landschap bleef behouden als representant van een
op het eiland inheems oud boerderijtype.
Schouwen-Duiveland heeft ook in bescheiden mate in de achter ons liggende eeuwen
voorbeelden gekend van buitenplaatsenvan rijke stedelingen, vooral in Schuddebeurs
bij Zierikzee. Er is hier weinig bewaard van de huizen en de aanleg, maar het
oorspronkelijke karakter van de buurtschap is toch nog niet geheel verloren gegaan.
Er zijn op Schouwen Duiveland 11 molens van hetzelfde type. Molens vergen veel
onderhoud en worden relatief vaak gerestaureerd. Hiervoor zijn aparte subsidies
beschikbaar.
Duivendijke, Stolp „De Kevie".
(Joto: P. C. Pagé, Zierikzee, coll. Streekarchivariaat Schouwen-Duiveland en Sint Philipsland, Zierikzee
32
