Beschermd stads- en dorpssgezicht
Het dorps- en stadsgezicht is - uiteraard - zo oud als de dorpen en steden zelf. Het gaat
daarbij namelijk om het totaalaanzicht, om de som van de aanleg (of structuur) en het
gebouwde, de opstallen.
Als het stads- en dorpsgezicht in de laatste halve eeuw speciaal in de belangstelling is
gekomen, is dat vanwege het aspect kwaliteit. Het geeft te denken dat men voor 50 jaar,
en zeker voor 100 jaar, zich daarover niet druk maakte. Dat hangt niet alleen samen met
onverschilligheid - laissez faire, laissez aller maar ook met het feit dat er veel minder
reden was tot verontrusting. Het is hier niet de plaats om in te gaan op de
karakterverandering van stads- en dorpsbeeld in onze eeuw die er toe leidde dat men
ging uitzien naar bescherming en behoud niet alleen van individuele monumenten,
maar, in voorkomende gevallen, ook van het conglomeraat van bebouwing als een vorm
van cultuurmonument. Overigens liep het op Schouwen-Duiveland met de karakterver
andering waarop hierboven gedoeld is voor 1939 zo'n vaart niet. Maar de in de inleiding
aangestipte omstandigheden hebben gemaakt dat de kwestie van het te beschermen
stads- en dorpsgezicht ook voor het eiland actueel werd. Dat wil zeggen dat er behoefte
ontstond om, bovenop welstand en monumentenzorg en ter ondersteuning daarvan,
voor bepaalde hoogwaardige historische kernen een specifiek bestemmingsplan in het
leven te roepen met een conserverende inslag, gericht op behoud van het historische
karakter.
Het is begrijpelijk dat men de speciale, moeizame en nogal ingrijpende toepassing van
het wetsartikel heeft willen beperken tot de zeer bijzondere situaties. Uiteraard met de
bedoeling dat de andere met de meer gewone middelen behoed zouden kunnen
worden voor onnodig afglijden tot lager niveau.
Brouwershaven. De nieuw in profiel gebrachte wal en de gracht behoren tot het beschermde gezicht. Op de
achtergrond de kerk.
(foto: P. van den Heuvel
36
