Oppervlakkig bezien ging het het weeshuis financieel weinig voor de wind. Een
analyse van de rekeningen leert echter dat de situatie overwegend positief was. In
de schommeling van bepaalde inkomsten is de economische positie van Zierikzee
merkbaar. De uitgaven werden uiteraard voor het grootste gedeelte bepaald door
het aantal kinderen, dat in het weeshuis verzorgd werd.
In 1795 had de komst van de Fransen indirect tot gevolg dat het Burgerweeshuis
en het Armekinderhuis samengevoegd werden tot één instelling.
Noten
1. In dit weeshuis, dat in 1673 gesticht werd, werden alle wezen toegelaten, die niet aan de toela
tingseisen van het Burgerweeshuis voldeden.
2. De Vos noemt dit boekje wel in zijn Beschrijving van hef weeshuis te Zierikzee", zoals die te vin
den is in Aantekeningen P. D. de Vos (Streekarchivariaat Schouwen-Duiveland en Sint Philipsland).
Hoewel deze beschrijving vrijwel identiek is aan het hoofdstuk over het weeshuis in zijn boek De
voormalige kloosters en liefdadige instellingen te Zierikzee, noemt hij daar het „Memoriael boux-
ken" niet. Ondanks veel zoekwerk heb ik het nergens kunnen achterhalen.
3. De weeskamer is een instelling van lokaal bestuur, die toezag op de verzorging van wezen (al of
niet geregeld bij testament), voogdijstelling, het beheer van de boedel en de correcte uitbetaling
van het deel van de erfenis, dat de wezen toekwam.
4. In dat jaar deelden de kerkmeesters van de St. Lievensmonster te Zierikzee aan de rentmeester
generaal Beoostenschelde, Willem Bolle, mee, dat wijlen Lysbet Coman Heyn Claeszoon een deel
van haar goederen had nagelaten aan de Heilige Geest.
5. Dit was de term om de bestuurders van een weeshuis mee aan te duiden. In Zierikzee was „bui-
tenvader" gereserveerd voor de regent, die het financiële beheer van het weeshuis verzorgde. Plij
moet duidelijk onderscheiden worden van de binnenvader, die samen met zijn vrouw zorgde voor
de dagelijkse gang van zaken in het weeshuis en in dienst was van de buitenregenten.
6. De termen regentes en buitenmoeder worden naast en door elkaar gebruikt.
7. Deze ordonnantie en instruktie is ongedateerd, maar opgesteld voor 10 april 1649. Waarschijnlijk
gebeurde het in 1647, omdat toen mr. Iman Leendertsse 't Hoot en zijn vrouw als binnenvader en
-moeder werden aangesteld.
8. In de „Aantekeningen over de geschiedenis van het weeshuis te Zierikzee" (Verzameling De Vos -
Rijksarchief Zeeland) vermeldt P. D. de Vos „Een register, bevattende resoluties genomen in 't
Borgerweeshuis te Zierikzee, door de Ed. Achtb. heeren regeerende burgemeesteren der gemelde
stad en buitenregenten van gemelde huis" over de periode 26 november 1779 - 13 januari 1809.
Mogelijk dat hierin meer te vinden is over deze kwestie. Helaas was dit register in het Archief van
het Burgerweeshuis niet te vinden.
Ook hulp van mr. R. Huybrecht, werkzaam op het Rijksarchief in Zuid-Holland te Den Haag, leid
de niet tot meer informatie over dit probleem.
9. De gebruikte munteenheid in de rekeningen van het weeshuis is het Vlaamse pond. Eén Vlaams
pond had een waarde van ongeveer 6,—.
10. Als je de rekeningen bekijkt is het opvallend, dat in de boekhouding geen scheiding wordt
gemaakt tussen balans en resultatenrekening. Het gevolg is dat de stand van de rekening wordt
vertekend door aan- en verkoop van bezittingen.
11. Door het ontbreken van de stadsrekening over 1695 en de rekening van het Armekinderhuis over
dit jaar leverde ook dit onderzoek niets op. Omdat de Staten van Zeeland het octrooi hadden ver
leend op voorwaarde, dat rekenschap en bewijs gedaan zou worden, heb ik ook onderzoek
gedaan in het Archief van de Staten van Zeeland, maar ook. dat bleef zonder resultaat.
Bronnen
Algemeen Rijksarchief te Den Haag: Archief van Plolland: resoluties 1787, uitgaande missiven 1787.
Rijksarchief Zeeland te Middelburg: Verzameling P. D. de Vos: Aantekeningen over het Heilige
Geesthuis, later Burgerweeshuis uit verschillende bronnen, Aantekeningen uit de rekeningen van het
Burgerweeshuis, Aantekeningen over de geschiedenis van het Burgerweeshuis.
Archief Rekenkamer I (Oostenrijks-Bourgondisch tijdvak): bijlagen tol de 23e rekening over 1473-1474
van rentmeester Willem Bolle.
Familiearchief De Jonge: testament van Wilhelmus Nicolaas Cromstrien, dd. 20-11-1611, testament van
101
