Vijftig jaar geschiedenis van de Vereniging
Stad en Lande van Schouwen-Duiveland
door drs. P.F. Vleugel
Inleiding
Over de Vereniging Stad en Lande zijn al eerder kleine stukken gepubliceerd, bij
voorbeeld het referaat dat Dr. J.J. Westendorp Boerma hield ter gelegenheid van
het vijfentwintig-jarig bestaan in 1964; dit referaat werd opgenomen in het eerste
Medededelingenblad van de Vereniging Stad en Lande van Schouwen-Duiveland,
wat in 1964 verscheen. Hij schetste het doel en de geschiedenis van de Vereniging
tot dan toe, wat bereikt werd en waarin men tekort schoot. In cle eerste Kroniek
van het land van de zeemeermin in 1976 gaf Drs. J.L. Braber een korte samenvat
ting van de geschiedenis en de activiteiten. Bij de persconferentie aan het begin
van het jaar 1989, waarin het vijftig jarig jubileum gevierd werd, gaven de voorzit
ter J.D. de Kam en de tweede secretaris J. van der Maas een uittreksel uit de jaar
verslagen aan de pers, maar hieruit kwam nauwelijks iets in de kranten. In janu
ari 1989 verscheen het Mededelingenblad van de Vereniging (nr. 63), met hierin
een uitgebreid artikel van LI. Uil, over de omstandigheden in Zierikzee, die geleid
hadden tot de oprichting van de Vereniging Stad en Lande, en deze oprichting
zelf. Op 20 mei 1989, Stad-en-Lande-dag, had ik een historisch overzicht ver
wacht, maar alleen de oprichting in 1939 en de doelstelling kwamen aan de orde.
Ik heb dit als een gemis ervaren. Met dit artikel hoop ik dan ook in deze leemte
te voorzien, met een publicatie over de hele geschiedenis van 50 jaar Vereniging
Stad en Lande van Schouwen-Duiveland. Hiermee wordt getracht in grote lijnen
een beeld te geven van de verschillende activiteiten.
Achtereenvolgens komen aan de orde: de historische en maatschappelijke context
waarin Stad en Lande opgericht werd in 1939. Vervolgens wordt nagegaan, hoe
het de Vereniging in de oorlog verging en welke activiteiten ontplooid werden in
die periode. De structuur van de Vereniging komt daarna aan de orde, en de
invloed van de leden op de bestuurssamenstelling, met name tijdens de bestuurs
crisis van 1970/71. Ook het bestuur zelf wordt behandeld en de voorzitters.
Tenslotte wordt in chronologische volgorde een overzicht gegeven van de activi
teiten die Stad en Lande in de loop van 50 jaar ontplooide.
Anno 1939
In deze paragraaf wordt ingegaan op de maatschappij en de historische context
waarin de Vereniging Stad en Lande van Schouwen-Duiveland werd opgericht. Na
de Eerste Wereldoorlog was Nederland een verdeelde en verzuilde samenleving.
Allerwegen werd een gevoel van onbehagen merkbaar, waarop verschillende
reacties kwamen, in de vorm van grote massale bewegingen, maar ook in de
vorm van kleine particuliere verenigingen. Deze verenigingen streefden naar
behoud van overgeleverde culturele waarden; ze waren niet gebonden aan de
levensbe schouwelijke, politieke zuilen.
De Nederlandse samenleving was na de Eerste Wereldoorlog sterk gesegmen
teerd, waarbij de levensbeschouwelijke verschillen sterk geaccentueerd werden.
95
