In liet eerste jaar van het bestaan van Stad en Lande gaf men diverse bouwkundi
ge adviezen en men zocht contact met andere, soortgelijke verenigingen. In het
eerste jaarverslag werd de bouwvallige gevel van het huis "de Haene" in de
Meelstraat te Zierikzee genoemd, het pand moest hoognodig opnieuw gevoegd
en uitgebreid gerestaureerd worden. De toenmalige eigenaar vond dit echter te
duur en had er niet genoeg geld voor. Nu, ruim 50 jaar later, moet dit echter nog
steeds gebeuren.De jonge Vereniging begon voortvarend,tijdens de vijf bestuurs
vergaderingen dat jaar werkte men aan statuten en een huishoudelijk reglement;
men overlegde met architecten en gaf advies over verbouwingen aan gevels. Men
werkte aan een lijst van monumenten in Zierikzee.
In januari met de oprichting, traden er meteen 45 leden toe, aan het eind van dat
eerste jaar was het aantal leden zelfs toegenomen tot 83. Op een totale bevolking
van 23400 personen op heel Schouwen-Duiveland was dat echter nog slechts
0,38%, dus nog geen half procent van de bevolking. I-Iet was dus geen massabe
weging waarvan de manifestaties duizenden op de been brachten. In de notulen
en het jaarverslag van 1939 lezen we over bedreigingen van gevels en is er aan
dacht voor de vele dijken met fraaie bomen. We lezen echter niets over andere,
zeer ernstige bedreigingen van buiten het eiland. Juist de (oorlogs)dreiging van
buitenaf zou van enorme invloed blijken op monumenten, landschap en
Vereniging.
De Vereniging in de Tweede Wereldoorlog
Hier wordt besproken, wat er gebeurde met de Vereniging in de Tweede
Wereldoorlog. Hoe stelde men zich op? Kon men nog wat doen? Of was er totaal
geen sprake van activiteiten of juist van propaganda voor de bezetters? Er wordt
getracht op deze vragen een antwoord te geven.
De oorlog en de daarop gevolgde Duitse bezetting hadden overal invloed op, dus
ook op Stad en Lande. Een gunstig gevolg was, dat veel bouw- en verbouwplan
nen niet doorgingen door nieuwe regelgeving en gebrek aan bouwmaterialen.
Daardoor kon er bouwkundig weinig verknoeid worden! Het landschap werd wel
aangetast door het kappen van veel bomen, wegens gebrek aan brandstof, maar
ook om Rommelasperges mee te maken, teneinde luchtlandingen door
Geallieerden le voorkomen. Bestuurslid N.H. Lysen bood in een advertentie aan,
de gekapte bomen te vervangen door jonge aanplant. Hier werd helaas weinig
gebruik van gemaakt. De herverkavelings plannen van de gemeente Renesse,
waar Stad en Lande bezwaren tegen had, gingen niet door vanwege de oorlog
somstandigheden. Fotograferen mocht niet meer. de duinen werden verboden ter
rein. Ondanks de moeilijke omstandigheden besloot men toch te proberen verder
te gaan.
In 1940 werd de Vereniging lid van de Bond Heemschut. Men ging verder met het
inventariseren van de monumenten van Zierikzee, zodat in 1942 een monumen
tenlijst aan de gemeente kon worden overhandigd. De gemeentebestuurders van
Zierikzee behandelden deze lijst en hij werd vastgesteld als de officiële monu
mentenlijst van Zierikzee. Er kon ook een kleine restauratie uitgevoerd worden
aan een gildepooitje in de Sint Domusstraat. Een prijsvraag in de Zierikzeesche
Nieuwsbode over muurankers met jaartallen in Zierikzee leverde 35 jaartallen op.
Het waren kleine succesjes in een moeilijke tijd.
99
