Op de achtergrond zien we de tuinen van het paleis te Brussel, "La Folie" of "De
Feuillije" (later het Labyrint) genoemd met daarin het zomerhuis en het uit Spanje
ingevoerde houten paviljoen. Het park met fonteinen, het paviljoen en zelfs een
dierentuin behoorden aan het begin van de zestiende eeuw tot de grootste attrac
ties van Brussel. Ook op dit portret zien we veel planten en de restanten van de
oude burcht afgebeeld. De zijluiken kunnen een ceremoniële functie hebben,
maar vormen gezamenlijk ook een typisch voorbeeld van een huwelijks- of fami
lieportret, dat aan het eind van de vijftiende eeuw opkomt in adellijke milieus en
vooral in de zestiende en zeventiende eeuw een geliefd genre zal worden in krin
gen van de rijke burgerij3.
b. Buitenzijden met Sint-Lieven en Sint-Maarten.
De buitenzijden van de luiken zijn met schilderijen in een grijstint (grisaille) ver
sierd. Links zien we in een nis de Heilige Livinus of Sint-Lieven, onder andere
patroon van de stad Zierikzee en van de Sint-Lievensmonsterkerk. Op de console
zijn het wapenschild van Filips de Schone met daarbij cle wapens van Castilië,
Leon, Aragon, Sicilië, Noord-Oostenrijk, Noord-Bourgondië, Oost-Bourgondië,
Brabant en in het hartschild Vlaanderen en Tirol afgebeeld.
Sint-Lieven is geschilderd in bisschopskledij met in de linkerhand de vollerstang
als attribuut, een werktuig uit de lakenbereiding dat naar zijn martelaarschap ver
wijst en in de rechterhand het kruis. Het levensverhaal van Livinus de - Passio
Livini archiepiscopi el martyris - werd in de eerste helft van de elfde eeuw opge
tekend door monniken van Sint-Baafs of Sint-Bavo-abdij te Gent. Sint-Lieven zou
een edelman uit Schotland geweest zijn, die priester werd en later tot bisschop
werd verkozen. Hij verkondigde het evangelie in Brabant en moest veel vervol
ging van de heidenen doorstaan die hem met een vollerstang de tong uitrukten
en tenslotte onthoofdden. Zijn sterfdag wordt herdacht op 12 november. Het
leven van Sint-Lieven vertoont opmerkelijk veel overeenkomsten met een andere
heilige, namelijk cle Angelsaksische Sint-Lebuinus of Liafwinus (775 gest.) die
vooral in Deventer en omstreken bekendheid genoot. Beiden hebben hun feest
dag op 12 november6. Waarschijnlijk heeft Sint-Lieven nooit bestaan, maar is deze
heilige bedacht door de monniken van de St.-Baafsabdij te Gent in een poging de
Sint-Pietersabdij in dezelfde stad de loef af te steken. De vele relieken van heili
gen die de Pietersabdij bezat, stonden garant voor een voortdurende stroom van
pelgrims die zorgden voor inkomsten en aanzien. De Sint-Baafsabdij kwam op 28
juni 1007 in het bezit van het aan de heilige Livinus toegeschreven gebeente dat
plechtig werd overgebracht van Houtem in het land van Aalst naar de abdij te
Gent. Na deze translatio werd de cultus door de monniken van de abdij in de
elfde eeuw krachtig gepropageerd in de gebieden waar de abdij bezittingen had7.
Met name in Schouwen had de devotie tot Sint-Lieven veel succes. De kerk te
Zierikzee werd in 1151 al aan deze heilige gewijd en kreeg op 25 juni 1463 van
de Baafsabclij een kostbaar reliek - een deel van de arm van Sint-Lieven - ten
geschenke8. Op deze dag en op de patroonsdag 12 november werd het relikwie
in een plechtige processie rondgedragen.
Op het rechterpaneel is cle Heilige Martinus of Sint-Maarten afgebeeld die grote
verering genoot in de westerse wereld9. Hij was onder anderen patroon van het
bisdom Utrecht, waaronder ook Zierikzee viel. Het voetstuk waarop de heilige
43
