beloning voor zijn inzet tijdens de strijd van Maximiliaan tegen de Hoeken in de
plaatsen Leiden, Rotterdam en Gouda. In i486 werd hij door Maximiliaan tijdens
diens bezoek aan Dordrecht tot ridder geslagen. In 1498 staat hij als baljuw in het
Poorterboek van Zierikzee vermeld. Rekeningen tonen aan dat hij waarschijnlijk
tot 1501 heeft geleefd21.
Zoals gezegd is de datering van het drieluik onzeker, maar als het omstreeks 1500
is geproduceerd, zijn er veel aanwijzingen dat Jacob van Cats de opdrachtgever
was. Bij het aantreden van de nieuwe vorst en na diens huwelijk met Johanna van
Castilië kon Van Cats door middel van dit schilderij als kamerheer van Filips en
als baljuw van Zierikzee uiting geven aan zijn loyaliteit tot het vorstenpaar. Die
intentie zou een verklaring kunnen zijn voor de opmerkelijke aandacht in dit
drieluik voor de rechtspraak. Filips is in zijn volle lengte en met opgeheven
zwaard afgebeeld als heerser en rechter. Op de achtergrond zien we de oude
vierschaar van de stad Brussel 'Burgendael' uitgebeeld, de plaats die herinnert aan
een ver verleden toen Brussel zijn eigen rechtbank kreeg en er nog in de open
lucht werd rechtgesproken. De hertog wijst naar de voorstelling op liet middenpa
neel, waar Christus als hemelse vorst de vierschaar spant over alle mensen. Filips
staat dus tussen het symbool van het oude feodale recht en 'Het laatste oordeel'.
De scène op het middenluik is vanuit het perspectief van Filips de Schone gesitu
eerd in de nabijheid van de vorstelijke residentie te Coudenberg op het terrein
Situatieschets van cle Brusselse locatie. Ontleend aan de brochure van A. A. Reyneu Un triply que his-
torique. Antwerpen 1887.
Filips en Johanna zijn afgebeeld voor bet hertogelijk paleis. Op de achtergrond zien tve links de muren
van de stad Brussel met de oude vierschaar Burgendael en rechts een deel van hel labyrint van de
paleistuinen. Het laatste oordeel voltrekt zich op het gebied van hel klooster Sint-Jacob op Coudenberg.
(Collectie Streekarchivariaal Schouiven-Duiveland en Sint Philipsland.)
48
