zet moest hij zien te voorkomen. De havens aan cle Schouwse noordkust waren al
in Spaanse handen, Brouwershaven en Bommenee, maar een poging tot ontzet
door de Geuzen over de Gouwe was nog altijd mogelijk vooral door de zachte
winter zonder ijsgang. Mondragon sloot daarop de Gouwe af door staketsels in
het noorden bij de plaats van het wantij, waar zijn leger begin oktober was door
gewaad (nu Sasdijk), en in het zuiden bij de monding in de Oosterschelde.
Hij kon dan ook met trots op 18 maart 1576 aan de Raad van State in Brussel
rapporteren: Heden is gereed gekomen het staketselwerk op de oever van het
kanaal van het hoofd (bedoeld wordt: de monding van de Gouwe) met de
gespannen kettingen en kabels, zodat van hier uit geen boten zullen kunnen uit
varen noch binnenkomen en ook geen hulp zal worden geboden zonder de plei
ten (=platboomde vaartuigen) te bestrijden en de bewakingstroepen op de
oever.12)
De Nederlandse schrijver E. van Meteren is nog uitvoeriger en dateert de afsluiting
op 22 maait: "Den Commandador Major merckende dat de stadt niet wel met
geweklt, maer met langhen belegh te becomen was, door honger, heeft se ge-
socht van alle toevoeringhe af te snijden ofte af te palen, ende heeft groote bal-
eken in den grondt van 't water dat tusschen 't landt van Schouwen ende
Duyvclandt loopt, gheslagen ende hetzelfde van den eenen balck tot den anderen
met ketenen ghegort ende afghesloten. Ende daer het te diepe was, werden sche
pen aan ankers gheleyt daer veel volex ende gheschut op lagh, soodat men met
plancken ofte bruggen van 't een schip tot het ander conde komen omme also
alle passagie te beletten, hetwelk voleynt wert den 22 Meert. Sij maeckten oock
groote provisie van schepen, pleyten ende galleyen, daer mede sij de Haven al-
soo ooghden te besluyten, datter niemandt uyt ofte in mochte'"3).
De Zierikzeese burgemeester Corn. Claes vermeldt plaatselijke bijzonderheden:
dat Mondragon "een palisade dede maken van den sandelinge tot jegens een
schans, die hij hadde doen maken bij cle galge op de gorsinge van 't Zuyder-
Nieuwlandt aldaar; ende aan de noortzijde van het Bettewaardsche schor tot aan
de dijk van Noordgouwe, daar men te voete over mogte loopen" en voorts "dat
Mondragon dikmaals geduurende deselve uijt zijn logijs naar Ouwerkerck reijsde
en kwam zoo langs de palissaden in den avond over in 't zuyder-Nieuwlandt op 't
nieuwe hooft". Zijn "logijs" had Mondragon in Nieuwerkerk. Deze beschrijving
van Claes bevestigt de twee afsluitingen van de Gouwe op Hogenberg's kaart,
zowel ten noorden als ten zuiden van de havenmond1").
Mislukking van de Spaanse strategie
Bij de geschiedschrijving van de Tachtigjarige Oorlog wordt de strijd om
Schouwen-Duiveland van minder belang geacht of onderbelicht.
Ten onrechte: het mislukken van de Spaanse strategie om een wig te drijven tus
sen de twee opstandige centra Walcheren en Holland ten einde zo deze gewesten
apart te verslaan was een noodzakelijke voorwaarde voor het welslagen van de
opstand. I-Iet hardnekkige verzet van het belegerde Bommenee en het zo veroor
zaakte oponthoud maakte een snelle bestorming van Zierikzee onmogelijk. De
Leverdijk was intussen immers doorgestoken en Schouwen geïnundeerd.
Bovendien verhinderde een zachte winter zonder ijs een Spaanse overval en
74
