A*/ MIC£A/ A//£T
o/e fitorr- TAA^I
V^GW/JA/e/y
AC Tie- COMITÉ
..SCWOUWfN VOQRÜIT
Af£T ?o/v r/e^.M
r 0£ Ol/d£ oaos
ai/j/*r V Ge/za/v
A'öPfiOöS,
/V^A/A/f-^ V&/JO/VS
/tOO£RAs VJliT J^S/2!£TV
A10£T£/Y W/J L/ A/AA/Q
0£ TAASI c'//'/J
kseve w/y^A:
„-SCHOUWÊN
rw coMire voo'RUiT"
eiland af? Alleen 's avonds, als de laatste boot binnen was, vond deze persoon,
was Schouwen-Duiveland geïsoleerd.
De ander sprak van een gedeeltelijk isolement, memoreerde dat het isolement in
zekere zin verbroken was door de grotere openheid van de naoorlogse samenle
ving. Vaak werd hierbij verwezen op de evacuatieperiode in de oorlog. Een derde
gaf volmondig toe dat het eiland voor 1965 geïsoleerd was en noemde dat heer
lijk. De Waddeneilanden werden regelmatig als voorbeeld genoemd van hoe
Schouwen-Duiveland er voor de komst van de Deltadammen uitzag. Een positief
voorbeeld, want niemand van de ondervraagden verklaarde het isolement achter
af als negatief te hebben ervaren. Daarin zijn de oude eilandbewoners waarschijn
lijk unaniem.
Na de ramp
In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 werd de naoorlogse ontwikkeling
van Schouwen-Duiveland stilgezet en letterlijk doorbroken door de grootste
natuurramp uit de geschiedenis van het eiland. Een zware noordwester-storm,
samenvallend met springtij, sloeg 54 gaten in de zeewering om het eiland en de
daarbinnen liggende binnendijken tussen de verschillende polders. De zee kreeg
vrij spel. Ruim 16.000 van de 22.000 hectare die het eiland groot was, liep onder
water. Er vielen 531 doden, de veestapel werd gedecimeerd en een groot aantal
woningen verwoest.
Wetenschappers probeerden nadien aan te geven waarom 1953 een breuk vorm
de voor de samenleving op Schouwen-Duiveland. Er werd gesteld dat de ramp
een functie als katalisator heeft gehad, waardoor bestaande processen werden
versneld. Ook werd de watersnood een keuzemoment voor de bevolking
genoemd. Een moment om bijvoorbeeld te kiezen voor recreatie als nieuwe
bestaansbron of voor een nieuwe infrastructuur en een ander openbaar vervoers
systeem.
Niet alleen uit wetenschappelijke hoek is vanaf het begin gesuggereerd dat de
ramp een caesuur betekende op het gebied van ruimtelijke ordening, landschap
en samenleving. Ook de bewoners van het eiland vertellen in gesprekken dat de
ramp ingrijpende veranderingen heeft gebracht. Ze leggen daarbij de nadruk op
de veranderingen in de ruimtelijke ordening en het landschap. Dat lijkt terecht,
maar er kan aan worden toegevoegd dat de veranderingen vooral materieel van
aard waren en slechts in mindere mate fundamenteel-sociaal, zoals men op het
eerste gezicht veronderstelde gezien de enorme uiterlijke metamorfose. In mijn
ogen zette een ontwikkeling die zich al sinds het einde van de Tweede
Wereldoorlog in gang had gezet versterkt door na 1953.
107
