Naar Zierikzee
Met een zekere opluchting vertrok cle 19-jarige naar z'n eerste betrekking. Per
fiets reed hij naar Lemmer, nam daar de nachtboot naar Amsterdam en reed via
Nieuwkoop en Gorinchem naar Dordrecht waar hij met de "Stad Zierikzee" naar
Schouwen-Duiveland voer.
De kennismaking met dit eiland en in het bijzonder de natuur was aanleiding te
zeggen: "Hier ga ik nooit meer vandaan, want dat vond ik zo mooi. Een eiland is
toch het mooiste wat er is". Op zondag 2 juli 1932 maakte hij een grote fietstocht
over Schouwen. Naar Renesse via de macadamweg, toen fietsend over het strand
en langs de inlagen terug. "Machtig mooi, zoveel vogels! Ik genoot intens en ik
was vrij".
Tussen 1932 en 1939 heeft Ten Kate geen vakantie gehad. Hij werkte zes dagen
per week, maar op zondag werkte hij niet en dan was hij buiten.
Natuurstudie
Al spoedig kwam Rykel ten Kate met de vogelfotograaf meester J. Vijverberg uit
Noordgouwe in contact. In Friesland was hij al lid geworden van de Nederlandse
Jeugdbond voor Natuurstudie en op 3 mei 1934 richtte hij de afdeling Schouwen
op. Niet alleen vond hij daar vele geestverwanten ("toen had ik gezelschap"),
ook ontstonden vele contacten met andere N.J.N.ers in het land, vooral uit Den
Haag. Bekende biologen daar zoals Niko Tinbergen en Jan Joost ter Pelkwijk
hadden toen al het inzicht dat de natuur een ecosysteem vormt, waarin alles van
elkaar afhankelijk is. Deze mensen leerden de N.J.N.ers op Schouwen anders
naar de natuur en het landschap te kijken.
De fotokennis die Ten Kate zich intussen snel had eigen gemaakt, gebruikte hij
ook voor de N.J.N.: voor het bondstijdschrift "Amoeba" en de jaarlijkse kalender
leverde hij vele foto's gemaakt met zijn Exacta kleinbeeldcamera (4 x 67>). Ook
werd hem die jaren gevraagd een artikelen-serie over Schouwen-Duiveland te
schrijven. Dat werd "W'aer landt werdt zee en zee werclt landt" (Amoeba, 1938) in
zes afleveringen.
Schrijven lag hem niet, hij had er een hekel aan. Wel documenteerde hij van
alles, bewaarde veel en kon altijd veel informatie verschaffen. Van natuurtijd-
schriften had hij vele series compleet. Met vele N.J.N.-vrienden uit die tijd heeft
hij z'n hele leven contact gehouden.
Tweede Wereldoorlog
Op fotogebiecl heeft Rykel ten Kate in de oorlog iets bijzonders gedaan. Van de
films die de Duitse militairen lieten ontwikkelen in zijn winkel drukte hij vaak
een extra foto af ("stiekeme afdrukjes"), die hij bewaarde in doosjes met licht
gevoelig papier. Hij sprak er met niemand over en zo beschikte hij na de oorlog
over unieke opnames die onder andere in het boek "Zeeland 1940-1945" te vin
den zijn. Een enkele keer fotografeerde Ten Kate ook zelf, hetgeen ten strengste
verboden was. Zo kennen we een foto van de Nobelpoort met waarschuwing
voor difterie in het Russisch, Armeens en Duits, gemaakt op een vroege zondag
morgen.
Na de oorlogsinundatie in februari '1944 evacueerde Ten Kate naar familie in
Gorinchem. Hij zette er de verkoop van drogisterij-artikelen van weduwe Van dei-
Valk voort.
115
