en speelen op stradagen en anders, in de huisbezoekingen voorbij te gaan, zoo
lange zij in deze ijdelheden noch voortvaren"."
Deze twee vondsten zijn een mager resultaat van het doornemen van de kerke-
raads- en classicale acta. Weliswaar zijn de gevallen van censuurtoepassing bij
dronkenschappen en ruzies legio, maar in geen enkel geval kan een relatie met
de strao worden gelegd. Dit te meer omdat in het aangehaalde citaat uit 1643
sprake is van strao op zondag. Wanneer er één zaak was, die door de
Gereformeerde Kerk fel bestreden werd, dan was het wel de zondagsontheili
ging. Evenmin ligt het voor de hand om aan te nemen dat degenen, die deelna
men aan de strao, geen lidmaten zouden zijn geweest. De inwoners van de dor
pen in de Schouwse Westhoek behoorden, in ieder geval vanaf de tweede helft
van de 17de eeuw, voor het overgrote deel tot de Gereformeerde Kerk.
De rechterlijke archieven
De rechterlijke archieven, die niet volledig bewaard zijn gebleven, hebben wij
steekproefsgewijze doorgenomen. Ten aanzien van de 17de en 18de eeuwse
archivalia van de gerechten van Eikerzee, Haamstede en Renesse was het resul
taat negatief. De rechterlijke archieven van Burgh, Ellemeet en Westenschouwen,
alsmede van de heerlijkheid Westerenban van den Duine hebben wij niet geraad
pleegd omdat daarvan alleen stukken van de vrijwillige rechtspraak bewaard zijn
gebleven. In beginsel was alleen de criminele recht-spraak voor dit onderzoek
van belang. Ook in dit verband is Serooskerke een witte vlek vanwege het
geheel ontbreken van het rechterlijk archief.
Alle genoemde Schouwse heerlijkheden waren zogenaamde lage heerlijkheden,
dat wil zeggen dat schout en schepenen niet bevoegd waren vonnis te wijzen in
ernstige criminele delicten. Voor zulke zaken was de vierschaar van Zierikzee de
competente rechtbank. Daarom hebben wij ook de registers van vonnissen in cri
minele zaken in hel: rechterlijk archief van Zierikzee geraadpleegd. We beperkten
ons hierbij tot de periode voor 1700. Opvallend is ook in deze zogeheten
Waarheidsboeken het ontbreken van enige verwijzing naar de strao. Dat is te
meer opmerkelijk omdat allerlei andere vergrijpen wel bestraft werden. Zo ver
oordeelde het Zierikzeese gerecht op 19 april 1619 zeven mannen uit Haamstede
en twee uit Burgh wegens het op vastenavond trekken van de haan en het ste
ken van de ton, twee bekende 17de eeuwse volksspelen. Op 10 december 1621
werden wegens ditzelfde feit vijf inwoners van Burgh en veertien van Renesse
veroordeeld tot geldboetes, evenals in het vorige geval. Ook hier ging het om
vergrijpen gepleegd op vastenavond."
De Nadere Reformatie
De auteurs over de strao doen hun best ons ervan te overtuigen dat het hier gaat
om een voorchristelijke rite. Werd het schoonspoelen van de paardenhoeven en
het driemaal rond het kerkhof rijden inderdaad ervaren als een heidense
gewoonte, dan zou stellig de Gereformeerde Kerk hiertegen ten strijde zijn ge
trokken. A.Th. van Deursen merkt daarover op: "De nieuwe machtshebbers voel
den zich verplicht tot zuivering van het christelijk leven, zowel van deze katholie
ke bestanddelen als van elementen van het volksgeloof"."
In dit verband kunnen wij wijzen op de Nadere Reformatie. Schouwen-Duiveland
is de bakermat geweest van deze beweging binnen de Gereformeerde Kerk,
32
