Overige meteorologische waarnemingen in Zeeland
Gelukkig zijn van andere weerkundige waarnemers uit Zeeland wel waarnemin
gen bewaard gebleven. Verschillende waarnemers waren lid van het Zeeuws
Genootschap van Wetenschappen en veel meteo-gegevens zijn terug te vinden in
de Verhandelingen van dit Genootschap. Zo zijn de waarnemingen (temperatuur,
luchtdruk en wind) van Abraham Muller (1741-1827) uit Middelburg over de
jaren 1768-1773 volledig bewaard gebleven. Geneesheer Muller was mede
oprichter van het Zeeuws Genootschap en gebruikte zijn gegevens voor onder
zoek naar het optreden van ziekten in relatie tot het weer. Zijn waarnemingsre-
gisters bevatten uitgebreide beschrijvingen van opgetreden ziekten en uit
interesse voor het klimaat binnenshuis hield hij ook de stand van de thermo
meter binnen nauwkeurig bij. In de achttiende eeuw waren veel geneeskundigen
geïnteresseerd in het weer, omdat zij meenden dat met name epidemieën daar
iets mee te maken hadden. De artsen waren landelijk verenigd in de Natuur- en
Geneeskundige Correspondentie-Sociëteit, die richtlijnen uitvaardigde voor het
verrichten van waarnemingen en de gegevens uitgebreid publiceerde. Andere
Zeeuwse artsen die zich met het weer bezighielden waren Leonardus Stocke
(1710-1775) in Middelburg, Goclefridus Wilhelmus Caüenfels (1755-1822) in Sluis,
tevens burgemeester en de eerder genoemde Job Baster.
Maar het weer was niet alleen het domein van medici. De Middelburgse stadsar
chitect en handelsman Jan de Munck (1687-1768) noemde zijn huis "het
observatorium". Hij verrichtte er van 1742 tot 1767 weer- en sterrenkundige waar
nemingen. Naast zijn huis liet hij een toren bouwen van 24 meter hoogte, van
waar hij vele waarnemingen deed. De Munck is vooral bekend om zijn sterren
kundige publikaties en werd door Prins Willem IV in 1747 benoemd tot zijn
"astronomicus observateur in de hemelloop- en sterrenkunde". De Munck's
nalatenschap is in 1858 in Middelburg geveild en sedertdien spoorloos.
De natuur en met name het weer hadden ook de belangstelling van bioloog
Leendert Bomme (1727-1788) uit Middelburg, maar helaas zijn alleen waarnemin
gen uit 1780 bewaard gebleven. Dat geldt ook voor de waarnemingen van Pieter
Michiel de Lichte uit Middelburg, die daar 1741 tot 1782 notaris was.
Een verhaal apart vormen de waarnemingen van Johan Adriaen van de Perre
(1738-1790), die vooral belangstelling had voor toegepaste natuurkunde. Die
wetenschap genoot in de salons grote populariteit als "physique amusante". De
rijke Van de Perre was één van de belangrijkste geldschieters van de Natuur- en
Geneeskundige Correspondentie Sociëteit maar was als weer-waarnemer ook
aangesloten bij de "Societas Meteorologica Palatina". Dat was een van de meest
invloedrijke meteorologische organisaties in de wereld, opgericht in Mannheim
door Karl Theodor (1724-1799), keurvorst van de Palts. Doelstelling was de
oprichting van een wereldwijd net van meteorologische waarneemstations met
op alle meetposten dezelfde soort instrumenten. Die standaard-instrumenten wer
den op kosten van de keurvorst verspreid met cle richtlijnen waar cle waarnemers
zich aan moesten houden. Zo kwam er een internationaal meetnet van 39 waar-
nemingspunten tot stand, waaraan in ons land werd deelgenomen door de arts
Jacob van Breda (1743-1818) uit Delft, advocaat Simeon Pieter van Swinden
(1755-1835) uit Den Iiaag (de broer van hoogleraar Jan Pieter van Swinden uit
Franeker) en Van de Perre uit Middelburg. Hij wilde zo graag voor de "Societas"
waarnemingen doen dat hij de instrumenten zelf betaalde en dat werd bij hoge
14
