evacuatie weer behoorlijk toenam. Hoewel het secretaris-géneraal Frederiks nog
heel wat overredingskracht had gekost om voor 461 inwoners toestemming te
krijgen te blijven, telde het stadje op '1 juni toch al weer 827 zielen. Er bleken
meer mensen dan aanvankelijk was voorzien nodig te zijn voor het onderhoud
van de stad. Er waren bovendien nog politieagenten, brandweerlieden en
onderwijskrachten, en voorts onder anderen een dokter, een kruidenier, een
smid, een kapper en een electricien te vinden, ja zelfs een bierbottelaar. Omdat
meer land was drooggebleven dan men had verwacht, zowel binnen de veste als
in hoger gelegen polders, waren er meer melkboeren en groentekwekers achter
gebleven. Bovendien mochten mannen hun gezinnen bij zich houden, waardoor
de lagere school nog 98 leerlingen telde. Er werden in genoemde periode zelfs
zeven kinderen geboren. Ruim 10% van de huizen van de stad was begin juni
bewoond. De Bniyne meldt voorts dat de voedselvoorziening geen enkel pro
bleem opleverde; de boter en melkvoorziening noemde hij zelfs "gunstiger dan
elders".
Er zijn verscheidene berichten die er op wijzen dat de Duitsers meenden dat er
nog te veel mensen op het eiland verbleven. Zo klaagde de militair ver
tegenwoordiger op Schouwen medio mei tegenover Münzer dat te veel burgers
vergunningen bezaten om over het eiland te reizen en er in te veel gebieden
land werd bebouwd en vee werd geweid. Het was blijkbaar noodzakelijk zwart
op wit te zetten dat "das Betreten des Ueberflutungsgebietes grundsatzlich ver
boten" was.
Tien dagen na de invasie in Normandië werd De Bruyne door waterschapsin
genieur Ilcken gebeld met de mededeling dat van Duitse zijde besloten was het
bevolkingsaantal met een vijfde terug te brengen.' Nog een maand later liet de
zogeheten Eilandcommandant weten dat de bevolking van het stadje weer naar
het niveau van maart moest worden teruggebracht. Ook voor Brouwershaven,
Burgh, Haamstede en Renesse werden plannen gemaakt om een verdere eva
cuatie uit te voeren. In totaal moesten zo'n 1300 personen alsnog weg. Er is een
fraai rapport van de Dienst Centrale Afvoer Burgerbevolking en het
Bevrachtingscommissariaat Terneuzen van 7 augustus, waarin uitvoerig uit cle
doeken wordt gedaan wat er voor het vervoer van deze 1300 mensen alle
maal nodig zou zijn:'' 20 schepen van elk 100 ton, 1 veeschip, 1 of 2 passa
giersschepen, zo!n 5.000 liter gasolie, smeerolie, ongeveer 1.000 liter benzine en
ook nog brandstof voor generatorwagens, voorts 6 vrachtwagens voor bagage.
4 autobussen, 6 auto's voor zittende en 7 ambulances voor liggende zieken. Maar
schepen noch brandstof waren, zo stelde men, beschikbaar. Geen wonder dat
"onze conclusie derhalve [is] clat de voorgestelde evacuatie onder de huidige
omstandigheden niet kan worden uitgevoerd". Toch werd aan het eind van die
maand uit Zierikzee, Brouwershaven, Haamstede en Renesse een aantal personen
gedwongen vertrekken. Maar men was nog nauwelijks met de uitvoering van
deze hernieuwde evacuatie begonnen, of de toestand in cle nabije omgeving
veranderde zodanig dat een en ander al weer wordt stopgezet.
Van het front
Nadat op 6 juni 1944 de invasie ver van Zeeland, in Normandië, had plaatsgevon
den, waren de geallieerden, eerst langzaam maar allengs sneller, verder opge
trokken en hadden zij grote delen van Frankrijk weten te bevrijden. Vooral in de
91
