MOLENS OP SCHOUWEN-DUIVELAND VROEGER EN NU door DA. Haak, vrijwillige molenaar Inleiding Schouwen-Duivelancl is van oudsher een gebied waar vele molens hun werk hebben verricht. Tot op heden staan hier per hoofd van de bevolking, landelijk gezien, de meeste molens. Op dit moment kent ons voormalig eiland nog tien korenmolens, die alle dateren van voor de eeuwwisseling. Een laatkomertje is "Windlust" in de gemeente .Brouwershaven, deze kleine experimentele molen is pas in 1935 gebouwd. Deze laatste buiten beschouwing gelaten, staat er nu nog steeds één molen op ongeveer 3000 bewoners. In het nog niet zo verre verleden moet dit beduidend meer geweest zijn, al wisselde het aantal molens regelmatig door rampen zoals zware storm en brand. Ook afbraak kwam vrij veel voor. Veel molens werden ook omgebouwd of uitgebreid voor meerdere of andere functies. In diverse gevallen zijn. ook molens afgebroken en vervangen door grotere of andere types. Op Schouwen-Duiveland hebben diverse types gestaan. We kunnen ze onder scheiden naar functie en of bouwwijze dan wel naar de soort bediening en wind vang. Ook combinaties van deze kenmerken kwamen voor. In het volgende artikel wordt getracht inzicht te geven in de diverse typen zowel wat de bouwwijze als de functie van molens die op Schouwen-Duiveland voor komen of voorkwamen. Het begrip "molen" Het begrip molen komt oorspronkelijk voort uit het Latijnse woord "mola". Het stond voor een koppel stenen die al draaiende het ertussen gebrachte graan fijn maalde. Later werd. deze term in zijn algemeenheid toegepast op het bouwwerk waarin de werktuigen middels een draaiende beweging werden aangedreven. Het maakt daarbij niet uit of daarbij geplet, gesneden, gezaagd, geschud of tus sen stenen gemalen wordt. Een molen is dus een arbeidswerktuig, waarmee pro- dukten be- of verwerkt kunnen worden. De molens en him namen De meeste molens op Schouwen-Duiveland hebben een naam. Waarschijnlijk werden namen gegeven om aan te kunnen geven over welke molen men het had. Het kwam voor dat, als er een molen in een plaats bijgebouwd werd, deze de "Nieuwe molen" genoemd werd, waardoor de reeds bestaande molen dan automatisch de "Oude" werd. genoemd. Hetzelfde vindt men bij benamingen, als "Oost"- en "Westmolen". Deze weinig originele namen werden latei" soms vervangen door een meer specifieke naam. De molens van Dreischor en Eikerzee zijn hiervan voorbeelden. Veel molens dra gen de naam van een clier, vogel of bloem. De namen "De Graanhalm" en "De Korenbloem" verwijzen naar het te verwer ken produkt. Namen als "De Hoop" en "Windlust" vindt men in het gehele land.. Ook komt het voor, zoals bijvoorbeeld in Nieuwerkerk en Oosterland, dat de molen geen eigennaam heeft, maar aangeduid wordt als "korenmolen". 15

Tijdschriftenbank Zeeland

Kroniek van het Land van de Zeemeermin | 1995 | | pagina 17