molen op zijn erf achter de werkplaats met als doel. het uitproberen van het toen
in Zeeland nog niet zo bekende zelfzwichtende kleppensysteem zoals hij dat
later op "De Haan aangebracht heeft. Het toepassen van dergelijke verbeterin
gen was noodzakelijk om de concurrentie tegen de motormaalderijen vol te hou
den. In '1955 is de molen geschonken aan de gemeente en later verplaatst.
Tegenwoordig bevindt zich weer een compleet maal werk in dit kleine werktuig.
Zoals in de vroegere steden meestal het geval was had ook Brouwershaven
meerdere privileges waardoor er ook meerdere molens gebouwd konden wor
den. Waarschijnlijk heeft er een vijftal gestaan.
Bij de buurtschap Moriaanshoofd zien we de riet gedekte houten achtkant. Deze
molen heeft een voor een korenmolen grote vlucht van 25.60 m. Dit is een
gevolg van het feit dat dit oorspronkelijk een watermolen is geweest, die in 18tS6
vanuit Zuid-Holland hier naar toe is gebracht. Hij was cle vervanger van een wip-
korenmolen. die wegens te lage opbrengst gesloopt, werd. De zeer fraai ogende
molen verkeert inwendig nog in prima staat en is met wat kleine reparaties weer
geschikt te maken als produktiemolen.
Te Eikerzee vinden we "De Lelie", een vrij kleine grondzeiler welke in 1(868 werd
gebouwd. Ook deze molen heeft een zeifzwachtend wieksysteem gehad. Bij de
laatste restauratie is een zogenaamde "Fauel'Tok aangebracht op een roede. Deze
voorziening welke een betere trekkracht moet garanderen is bovendien uitge
voerd met remkleppen, zodat te grote snelheden worden voorkomen. De molen
loopt daardoor bij harde wind ook zeer rustig.
Niet ver van deze molen vinden we een bijna gelijkwaardige. Deze dateert echter
al van 1748. De wieken zijn hier zoals oorspronkelijk het geval was. uitgevoerd,
met het oud Hollandse tuig.
Ook in Renesse heeft een ronde stenen grondzeiler gestaan. Deze vrij kleine
molen is reeds in 1928 van zijn wieken ontdaan. De romp werd gebruikt als
opslagruimte voor cle ernaast gebouwde motormaalderij. Tot voor enkele jaren
heeft de romp er gestaan maar langzaam maar zeker is hij totaal gesloopt.
De molen van Burgh was een molen met een lage stelling. Deze stelling werd
ondersteund met verticale stutten. Tijdens de bouw in 1859 kwam de opdracht
gever al in de problemen en moest de molen aan de aannemer laten. De naam
van deze in 1940 buiten gebruik gestelde molen was ook hier weer "De
Korenbloem". Het bedrijf wercl via een motormaalderij voortgezet tot 1958. De
romp van deze molen viel in '1972 ook onder de slopershamer.
De meest westelijk op het eiland staande molen is "De Graanhalm" te
Haamstede. Deze molen kan men nog regelmatig draaiend aantreffen. Naast de
molen is ook nog een motorhok waarin een nog altijd bruikbare ruwoliemotor is
geplaatst. Van deze in '1847 gebouwde stellingmolen is de inrichting nog com
pleet.
Tot besluit
Nu het nut van de windmolen in de meeste gevallen niet meer van grote econo
mische betekenis is, is het verheugend dat op ons eiland nog twee molens zijn
waar min of meer de oorspronkelijke opzet, te weten gewin uit windkracht te
halen, nog in de praktijk wordt toegepast. Dit betreffen "De Hoop" te Zierikzee
en "De Graanhalm" te Haamstede. Enkele andere molens worden bemalen door
vrijwillige molenaars, die er plezier in hebben om deze fraaie, in de meeste
gevallen het landschap sierende, elementen in werking te tonen. Dit gegeven
25
