Makelaars elders in Nederland Heden ten dage vindt men de meeste geveltoptekens in Fries-land, Twente en in Noord-Holland (ten noorden van het Noordzeekanaal) als logisch uitvloeisel van cle aldaar toegepaste houtbouw en verder op de Zeeuwse en Zuidhollandse eilanden. In Noord-Holland kan het, evenals elders, een bewerkte plank zijn, maar ook een kurketrekkerachtige piek, een bolvormige vaas of zelfs een toren komen voor. Dergelijke bolvormige vazen zijn ondermeer te zien op een ets van Rembrandt uit 1650 op de vorige bladzijde. In Friesland wordt de makelaar geflankeerd door de twee bekende zwanen; de makelaar zelf geeft een grote verscheidenheid aan vormen te zien, maar is uit dezelfde symbolen samengesteld als die in andere delen van ons land. In het boek Gevel- en stiepeltekens worden de makelaars van Oost-Nederland uitvoerig beschreven en afgebeeld. Zij onderscheidden de makelaars in prote stantse en katholieke typen; bij de eerste groep werden uitgesproken kerkelijke symbolen (zoals kruis, hostie, hart en maansikkel) minder gebruikt en zocht men het meer in harmonische en symmetrische vormen waarbij de lelie, het zonne wiel en de levensboom meer centraal kwamen te staan. De makelaars van de Zeeuwse en Zuidhollandse eilanden vertonen onderling veel overeenkomsten. Het kleine stadje Geervliet op Voorne-Putten bezit een respectabel aantal, waarvan er enkele wel wat van de protestantse van Twente weghebben. Je komt er ook de kurketrekkermakelaar tegen, die verder nergens op het eiland voorkomt. Dergelijke spiraalvormen zijn bekend in de Zaanstreek, maar of er sprake is van enig verband tussen de twee gebieden is niet te achter halen. Misschien was de dorpstimmerman van Geervliet een bereisd man en is hij op die tochten geïnspireerd geraakt door de geveltoptekens die hij in Twente en Noord-Holland zag. Wie zal het zeggen? Mallen 78

Tijdschriftenbank Zeeland

Kroniek van het Land van de Zeemeermin | 1995 | | pagina 80