scheid van zo grote betekenis, dat er eerder van een drie- dan van een tweede
ling sprake was. Tot ver in de huidige eeuw werd het maatschappelijk leven op
Schouwen-Duiveland gestempeld door drie beroepscategorieën: de boeren, de
landarbeiders en de niet-agrariërs.
Binnen de agrarische sector waren de landarbeiders veruit in de meerderheid.
Fe/c/arbeiders werden ze toen in officiële stukken meestal genoemd. Dat klonk
de mensen misschien ook toen al wat vriendelijker in de oren dan /«nrfarbeiders,
maar deze benaming kon toch niet wegnemen dat de mannen en vrouwen om
wie het ging een buitengewoon hard bestaan leidden. De meesten waren straat
arm.
Raadpleegt men de uitkomsten van de beroepstellingen van het CBS van het
begin van deze eeuw, dan ziet men dat de werkende bevolking van veel
gemeenten op Schouwen-Duiveland toen voor meer dan de helft uit landarbei
ders bestond (zie tabel 1). In een stedelijke centrumplaats als Zierikzee en in vis
sersplaatsen als Brouwershaven en Bruinisse was het aantal landarbeiders om
begrijpelijke redenen naar verhouding bescheidener, maar elders kon het gemak
kelijk oplopen tot boven de vijftig procent. In 1909 bestond de beroepsbevolking
van de toenmalige gemeente Ellemeet voor 55% uit landarbeiders; in Serooskerke
en Noordgouwe was dat 56%, in Dreischor 60%, in Nieuwerkerk 63% en in
Kerkwerve en Zonnemaire maar liefst 64%! In totaal telde Schouwen-Duiveland
toen 3679 landarbeiders op een beroepsbevolking van 9365 zielen.
Tcibe! De maatschappelijke ciriec/eling op Schouwen-Duiveland in 1909 in ciifers
Gemeente
Werkgevers in
de landbouw
Werknemers in
de landbouw
Niet-agrariscbe
beroepsbevolking
Totale beroeps
bevolking
Brouwershaven
40
160
359
559
Bruinisse
59
145
723
927
Burgh
28
109
113
250
Dreischor
98
323
117
538
Duivendijke
50
109
52
211
Eikerzee
17
100
89
206
Ellemeet
42
103
41
186
Haamstede
60
187
183
430
Kerkwerve
82
281
73
436
Nieuwerkerk
126
466
145
737
Noordgouwe
43
183
140
366
Noordwelle
44
124
65
233
Oosterland
121
355
191
667
Ouwerkerk
59
198
106
363
Renesse
42
88
83
213
Serooskerke
13
80
51
144
Zierikzee
98
357
1958
2413
Zonnemaire
48
311
127
486
Totaal
1070
3679
4616
9355
(Bron: Uitkomsten der Beroepstelling in het Koninkrijk der Nederlanden gehouden op
31 december 1909)
84
