r iet
Bestedingen der helmpotingen en rietschuttingen
1646-1802
Schouwse roede
-1,500
IIISËIsIISI
1,500
1,200
900
600
Schouws gemet
E O
Weergegeven wordt de oppervlakte helmbeplanting in gemet (0.4168 ha.) en de lengte
rietschutling in roede (3.727 m) gemiddeld voor een periode van 5 jaar (1646-1650 etc.). Hot
Bestedingen der helmpotingen en riet schuttingen 1646-1802
eeuw komt er duidelijk uit. Toen kwamen de westelijke Westduinen in beweging
en ook de Noordduinen. De eerste duinen stoven naar binnen en zouden de
Westerse Laagte achterlaten. De Noordduinen bedekten veel cultuurland bij het
huidige Nieuw-Haamstede. De overlast daar was al in de 17de eeuw begonnen
met het verzanden van het Palinxgat. Regelmatig werd na 1588 "cle openinge van
het Palinghsgat" aanbesteed. In 3.677 ontving cle aannemer "d'eerste paeije (be
taling) als 't water loffelijck door het voorz. Palinxgat begint te looppen"7. Pas in
1683 werd een conventie met het waterschap Schouwen gesloten om het winter-
water uit de duinbannen op die polder te lozen (Beekman, 1988).
De overstuiving in de Noordduinen leidde tot een binnenwaartse verplaatsing van
de duinen met meer clan 1 kilometer. Maar liefst '13 hofsteden moest men prijsge
ven. De gronden "zijn vermagerd en onvrugtbaar geworden" en ruim 140 ha is
"geheel overstoven en onder het zand gewaaid" s. De kapel van Onze Lieve
Vrouwe op Zee werd bedekt met zand.
Het begin van de problemen moeten we aan de kust in de zeereep zoeken.
Wanneer daar gaten ontstaan, komt het zand los en kan het naar binnen gaan stui
ven.
Vooral de valleien schuin op de kust (de "trekgaeten") zijn bron van zand dat in
beweging komt. Aan de andere kant betekent dat ecologisch telkens een verjon
ging met een krachtiger vegetatie. Gebeurde dat niet dan zei men: "Het duin is
weer gestorven"y, dat vond men kennelijk niet goed.
De reeks van 150 jaar bepotingen geeft de continuïteit van beleid aan. De proce
dure van aanbesteding en betaling is steeds dezelfde. Het betreft helm- of stropo-
ting voor de kale plekken en riet- of (rijs)houtschutting in de diepe valleien. In de
grafiek zijn ze beide afgebeeld.
Voor 1780 geeft een gevonden notitie aan dat deurwaarder Arij Beekman zeven
waterschapsheren verzoekt bij de "bestedingen der helmpotinge" aanwezig te zijn
50
