Na 1872 gingen alleen de bannen voort met hun helmpoting aan de binnenkant
van de duinen om het cultuurland te beschermen. De polder Schouwen was in
1872 vrij verklaard (Burgh en Westland bleef calamiteus) en bemoeide zich niet
meer met het inwendige duinbeheer. De bannen of 'duunpolders' waren nimmer
een deel van polder Schouwen.
In 1889 schreef de minister: "Voor het domeinbestuur zie ik geene reden om kos
ten te maken voor het instandhouden der duinen, welke slechts weinig inkomsten
opleveren,..." '6.
Wat gebeurde er allemaal in de duinen? Vee liep er rond met ca.300 beesten (koei
en). De jacht was belangrijk, hoewel de grote aantallen van 10.000 konijnen per
jaar na 1864 terugliepen tot minder dan de helft. In 1879 werd gedacht over
"beteeling van de Westerse Laegte met zomergewassen" '6. Er waren proefnemin
gen met dennenaanplant, o.a. door Staring (1863-1870).
Men zag zeker het gevaar van het stuktrappen van de duinen door de koeien en
beval "het vee op warme zomerdagen den tocht over de duinen naar het strand
te beletten" '6.
Aan de Oude Hoeve, een smal duin ter plaatse van het vroegere Palinxgat, twist
te men over urgente duinbeplanting en nam het Rijk het beheer weer over. Ook
waren er in '1879 plannen de duinen en inlaagkades daar te doorgraven. Er moest
een toeleidingskanaal komen, een stenen duiker met eiken vloeddeur en een
gedeeltelijk overdekte grenen goot naar het strand. In sommige jaren was er
namelijk grote overlast van water in de winter. Vanuit de duinen stond de Hoge-
zoom soms onder water! 17 De ingelanden van de Oosteren Ban verwierpen het
plan in 1880.
Du iniuilering la igs Jonge Ja n
Boeyesweg (1984).
Foto: F,Beekman
Gemaaltje Westerenban (ca. 1.980),
Foto: F. Beekman
Lage delen van de Westeren en
Oosteren Ban kennen in de winter
vaak hoge grondwaterstanden, soms
zelfs boven bet maaiveld. Tenville
van de agrarische bedrijfsvoering
wilde men vroeger dit winterwater
snel afvoeren. Daartoe waren ver
schillende "duumvaeleringen
gegraven. Met molentjes of ge maal
tjes werd bet water over lage duin-
ruggen gepompt waarna het op
natuurlijke wijze afliep naar polder
Schouwen.
Er zijn in die tijd pogingen ondernomen de duinbannen bij polder Schouwen te
voegen. Schouwen was tegen, want die vreesde de hoge kosten bij de Oude
Hoeve. Op zich zou een doorbraak ter plaatse Schouwen niet bedreigen, omdat
daar bij het Watergat een natuurlijke laagte is omgeven door hogere duinen.
De ontvanger der registratie en domeinen Roëll schreef in 1888 een pleidooi voor
aanplanting van zeker driekwart van de duinen met Noorse den. "Op de laagst
gelegen duinpannen kan men berken, esdoorn, acacia en Hollandsch griendhout
planten". De "tegenwoordige kale slechts met kruiden begroeide oppervlakte der
duinen (is) een onnatuurlijke toestand..."18.
