En nu driekwart eeuw na het begin van de duinbebossing kunnen we over stui
vende duinen op Schouwen lezen: "De laatste jaren worden ook in andere
Nederlandse duingebieden op beperkte schaal verstuivingen toegelaten, maar uit-
stuiving tot op het grondwater is zeldzaam. Het is bijzonder waardevol dat deze
verstuiving ongestoord kan plaatsvinden"21. De ecologische argumenten daarvoor
waren al eerder gegeven. "Duinen die nergens mogen stuiven, degenereren omdat
er zich geen verjongingsprocessen kunnen afspelen"22.
Na 1950 werden de duinen steeds meer een aantrekkelijk recreatiegebied. Vóór
die tijd zei men op Schouwen nog wel 't bin ma dune", maar daarna ontwikkel
de Westerschouwen zich tot een rijke gemeente.
De Kop van Schouwen in vogelvlucht (ca. I960). Foto: Berge. coll. F.Beekman.
Centraal op de Joto slaat de rood-wit gespiraalde vuurtoren in hel vlakke duingebied van Nieuw-
Flaamslede. Ten noorden daarvan liggen de Verklikkerduinen (vroeger Noordduinen) met in de rich
ting van hel Watergal de witte koppen naast uüsluivende valleien. Ten zuiden van de vuurtoren lig
gen de niet beboste Domaniale duinen (nu Stiiifduinen-reservaat). Donker getint zijn de begroeide
daten en wit de lol op hel grondwater uitstuivende duinvalleienDe smalle duinen dicht hij de vuur
toren ("Sukergal") zijn bedwongen met een raster van rijshoulen schuttingen met daartussen helm-
aanplant. Het strand bij laagwaler loont evenwijdig aan de zeereep lopende laagtes of zwinnen.
Conclusie
Wat mensen van hun omgeving vinden, verandert dus steeds en wordt bepaald
door hun veranderende denken. Opvallend is in de laatste eeuw de veranderen
de visie op verstuivingen: van afschrikwekkende zandwoestenij naar boeiend,
oorspronkelijk duinlandschap. De duinen zien eruit zoals de samenleving dat wil.
In die zin is het duinlandschap sterk beïnvloed door de mens en mag het een cul
tuurlandschap genoemd worden.
57
