bedrijfsbeheer en de persoonlijke binding van de ondernemer wonnen het van
zogenaamde objectieve vestigingsfactoren. Na de watersnoodramp van '1953 bleef
het bedrijf in Zierikzee gevestigd, in tegenstelling bijvoorbeeld tot de suikerwerk-
fabriek Van Melle die, na de verwoesting van Breskens, in 1944 naar Rotterdam
vertrok. Thans heeft Zeelandia met enkele dochterondernemingen, ruim 650 men
sen in dienst, waarvan in de hoofdvestiging Zierikzee ongeveer 300 werken. De
geconsolideerde omzet bedroeg in 1993 273 miljoen gulden. Van de omzet werd
circa 60 in Nederland gerealiseerd en de overige 40 daarbuiten.
Echte landbouwindustrieën heeft het eiland nooit gekend. Een zekere uitzonde
ring vormde de kleinschalige vlasindustrie gekoppeld aan het kleine landbouw
bedrijf, met name in Dreischor, Haamstede en Nieuwerkerk en omgeving.
Ondanks pogingen tot mechanisering en modernisering (rootputten en turbines)
is deze bedrijfstak verdwenen. Behalve het isolement heeft in de industriesector
ook de zeer beperkte arbeidsmarkt een negatieve rol gespeeld.
De invloed van de (vroeger) ongunstige verkeersligging komt tot uiting in een ver
gelijking van de percentages van de industriële beroepsbevolking exclusief de
bouwnijverheid, in het gebied tussen Rijnmond en Midden-Zeeland (gegevens
Kamer van Koophandel Midden en Noord-Zeeland, 1980).
Hoekse Waard 26
Voorne-Putten 20
Goeree-Overflakkee 15
Schouwen-Duiveland 12
Midden-Zeeland 25
Hoe verder van Rijnmond hoe geringer de industriële beroepsbevolking. Midden-
Zeeland, relatief dichter bevolkt, heeft weer een sterker industrieel karakter. Maar
toch weer niet zo sterk en bovendien gelegen aan het eindpunt van de vaste
Deltaverbindingen. Het is nog geen stuwende kracht van grote betekenis.
Zierikzee ontwikkelingskern
Nadat andere provincies al bijna tien jaar hadden geprofiteerd van het regionale
beleid van het Rijk werd Zeeland pas in 1959 als stimuleringsgebied aangewezen.
Dit beleid hield in dat in infrastructuur steun werd gegeven en vestiging van nieu
we bedrijven werd gepremieerd. Dit gebeurde in de primaire kernen Terneuzen,
Vlissingen-Oost en Goes en in de secundaire kernen Sint Maartensdijk en
Zierikzee. Als gebied werd dit beleid een groot succes, vooral in de beide zeeha
ven-gebieden. Het werd in Zeeland in 1972 afgeschaft, behoudens mogelijke
investeringspremies en infrastructuursteun in de zeehavens. Zierikzee ontving in
die jaren o.a. steun in de aanleg van het industrie-ten'ein. De enige belangrijke
industrie die er zich vestigde (1962) was de seheepsdieselmotoren-fabriek Smit-
Bolnes (100 werknemers) die in 1975 werd geliquideerd. Er vestigden zich nog
een kledingbedrijf en twee bedrijven in de lederbranche die ook verdwenen zijn.
Momenteel bevindt zich in de regio naast de genoemde Kon. Zeelandia nog een
tiental kleine stuwende industrieën met 500 a 600 werknemers. Vermeldens
waardig zijn de bouw en reparatie van pleziervaartuigen, de produktie van lucht-
technische apparaten, grijpers en kranen en statische omvormers, kunststof recla
meborden, computervloeren, precisie gietwerk, slijtbestendig materiaal voor
baggerwerk en isolatiemateriaal. De meeste zijn gevestigd in Zierikzee,
67
