meer betrokkenheid. Inspraak- en voorlichtingsavonden worden gebruikt.
De gevolgen van de ontsluiting van het eiland door het gereedkomen van de
Zeelandbrug en de Grevelingendam (1965) zijn ingrijpend. Zierikzee wordt
"ontdekt". De eeuwenoude stad blijkt een ongelooflijk grote aantrekkingskracht
te bezitten. Over land en water komen talloze toeristen Zierikzee bezoeken om
de sfeer van deze oude Zeeuwse handelsstad te proeven. Zierikzee beseft zijn
ereschuld: de vele monumenten, die Zierikzee nog heeft, moeten worden geres
taureerd. Dankzij forse subsidiestromen lukt het om inhoud te geven aan een
verantwoord monumentenbeheer. Maar het zijn vooral de inwoners, waarvan de
betrokkenheid met het monumentenbezit, het meeste respect afdwingt.
Met zevenmijlslaarzen ben ik door de afgelopen 750 jaar gesneld en daarbij
natuurlijk begonnen bij Zierik. Wat zou ik hem graag via een tijdmachine nu op
dit podium willen zetten. Hoe anders is zijn Zierikzee geworden, van nederige
nederzetting tot een welvarende centrumplaats met vele voorzieningen, bestuurs
centrum van de gemeente Schouwen-Duiveland. Hoe anders wordt er nu met
elkaar gecommuniceerd. Voorheen doolde hij op weg naar Zierikzee in zijn kajak
over de oceaan; heden ten dage zou hij surfen op Internet. In 1248 werden de
burgers in Zierikzee via de stadsklok opgeroepen als het stadsbestuur voor
belangrijke beslissingen stond. Het bestuur gebruikte de klok om de burgers bij
het bestuur te betrekken. Wij zullen, net zoals toen, hedendaagse middelen moe
ten gebruiken om onze burgers bij het bestuur te betrekken. De ontwikkeling
van de beschikbare communicatiemiddelen houdt overigens rechtstreeks verband
met de ontwikkeling van een bestuurscultuur. Vroeger konden de wetten en ver
ordeningen alleen met de ganzenveer worden opgeschreven en in kleine aantal
len worden gekopieerd door ze met de hand over te schrijven. Letterlijk en
figuurlijk monnikenwerk. Dankzij de uitvinding van de boekdrukkunst konden
geschriften echter in grote aantallen worden vermenigvuldigd en in bredere kring
verspreid.
Gelijktijdig ontwikkelde zich een eerste vorm van journalistiek die de politiek kon
gaan volgen en verslaan. Zowel burgers als gemeentebestuur kwamen in de gele
genheid allerlei gedrukte informatie te produceren en te distribueren. Aanplak
biljetten. bulletins en pamfletten, ongeveer gelijkluidend op wat we nu affiches,
leaflets en mailings noemen, beleefden hun primeur. Toch bleven er grote obsta
kels bij het verspreiden van nieuws over bestuurlijke zaken. Het alom heersende
analfabetisme en de moeizame fysieke distributie van het drukwerk door miters of
de postkoets maakten lange tijd een brede verspreiding schier onmogelijk. Slechts
een beperkte bovenlaag van de bevolking was in staat zich bestuurlijk te oriënte
ren, laat staan eraan deel te nemen. Degenen die als eersten konden lezen en
schrijven konden deelnemen aan zoiets als het besturen van stad en land.
Hoezeer eventueel verlichte regenten in die tijd de bevolking ook hadden kun
nen voorlichten en betrekken bij de politiek, het zou hen, afgezien van hier en
daar een toespraak op een marktplein, doodeenvoudig niet zijn gelukt.
Met de introductie van radio en later televisie veranderde dat spectaculair.
Communiceren via cleze media betekende een reusachtige schaalvergroting van
het politieke bereik en dus van het politieke domein en bijbehorend krachtenveld.
Hadden bestuursvorm en cultuur voorheen een aristocratisch of oligarchisch
karakter, met de invoering van de massamedia RTV kon het politieke proces een
voudigweg niet binnenskamers worden gehouden en kreeg het -ook door de
introductie van het algemeen kiesrecht- een veel volkser karakter. De relatie
10
