bestuur-bestuurders werd met de komst van RTV zoveel intensiever, belangrijker,
dat alleen al het "bespelen" van deze media tot een professionele bezigheid
werd. Gaat u maar na: een massaal bereik dat elke foute uitspraak verspreidt,
rechtstreekse of in elk geval uiterst actuele berichtgeving en registratie van elke
(ook ongewenste) emotie. De "nieuwe" media toonden de politicus en diens
boodschap overtuigender, natuurlijker en actueler.
En nu zijn wij onafwendbaar op weg naar een informatiesamenleving. Com
municatie, informatie en nieuwe termen als telematica, digitalisering en multi
media zijn sinds kort ingeburgerd in ons spraakgebruik. Er is naast een grote
diversificatie in informatiesoorten ook diversificatie in informatiedragers zoals,
cassette, video, CD, floppy, CD-Rom, CD-I, fax en communicatiekanalen. Door
telematica, het samengaan van computer en telecommunicatie, ontstaat een
wereld van onbegrensde ICT oftewel informatie- en communicatietechnologie.
Ontwikkelingen die ongetwijfeld de relatie bestuur-bestuurders zullen beïnvloe
den. Het bestuurlijk of politiek besluitvormingsproces zal "on-line" te volgen zijn
in de huiskamer, de nieuwe media geven ongekende mogelijkheden voor een
interaktievere relatie tussen gemeente en inwoners, voor permanente consultatie
en beïnvloeding; kortom van een intensief onderhouden van publieke relaties.
Zierik aan de e-mail, we kunnen het ons pas sinds enkele jaren voorstellen als
virtual reality, zo hard gaat het allemaal.
Voorspellen is moeilijk, vooral als het om de toekomstige rol en positie van de
gemeente gaat. De afgelopen -zeg maar- 20 jaar is er al heel veel veranderd op
het gemeentebestuurlijk toneel, vooral ook ingegeven door allerlei maatschappe
lijke processen. Er is sprake van een aantal belangrijke trends zoals globalisering
(economisch en sociaal-cultureel), individualisering, mondige burgers, toenemen
de mobiliteit, informatisering, ontwikkeling van een economie die vooral op ken
nis is gebaseerd, nadruk op duurzaamheid etc. Deze trends zullen de komende
tijd van grote invloed zijn.
De maatschappelijke ontwikkelingen kenmerken zich door paradoxen en de over
heid heeft tot taak evenwicht aan te brengen tussen de tegengestelde krachten.
Perfect is dat evenwicht nooit vanwege de dynamiek, die de verschillende polen
kenmerkt. Zoals bijvoorbeeld de spanning tussen individualisering en solidariteit
of tussen economische groei en milieu of tussen schaalvergroting van gemeenten
(herindeling) en binnengemeentelijke decentralisatie. Er zal voortdurend gewerkt
moeten worden aan een nieuwe balans. Door processen als verdere ontzuiling,
minder hechte groepsverbanden, calculerende burgers, digitalisering etc. wordt
van de gemeente meer gevraagd als samenbindende factor. Er zal meer accent
worden gelegd op de faciliterende rol zodat belangengroepen hun doelen kunnen
bereiken via processen van zelfsturing en zelfbeheer. Dat vereist een andere
bestuurlijke attitude, ook richting burgers. De relatie met de burgers wordt vanuit
de gemeente op diverse terreinen belangrijk gevonden. De burger is klant (in de
sfeer van dienstverlening of bewoner van een woonkern), maar ook een kiezer
die eens per vier jaar zijn voorkeur duidelijk mag maken. Tot slot is hij of zij ook
object van interventie en partnership ofwel belanghebbende in beleidsprocessen.
Hij wordt regelmatig wisselend aangesproken als individu of als lid van een
groep. Die andere rol en positie betekent ook het delen van verantwoordelijkhe
den tussen gemeente en andere groeperingen, bijvoorbeeld als het gaat om het
inrichten en leefbaar maken en houden van wijken en dorpen. De gemeente is
veel meer een medespeler in een samenleving waarin onderhandeling en dialoog
11