Holland werden in dezelfde periode 52
gemeenten opgeheven, in Noord-
Brabant 23, in Utrecht 19 en in Noord-
Holland 18. Het wonderlijke is dat nog
vijf andere gemeenten op Schouwen-
Duiveland in 1866 minder inwoners tel
den dan Bommenede. Aanzienlijk min
der zeker dan het 'getal van twee tot
drieduizend ingezetenen' dat Thorbecke
zich als ideaal zag.
Gemeentelijke schaalvergroting ver
dween vrij snel van de politieke agen
da. Het ministerie probeerde het nog
even. Minister Kappeyne van de
Coppello was een voorstander, met als
gevolg onder meer het eerder gememo
reerde plan om het aantal Sehouwse
gemeenten drastisch te beperken. Niet
alleen in de kamer, maar ook bij het
provinciaal bestuur ontbrak hiervoor
echter het draagvlak. In 1884 trok de
Middelburgse vertegenwoordiger in de
Tweede Kamer Van Eek nog eens aan
de bel: 'Ik heb hier een lijst voor mij
van de gemeenten in Zeeland, en daar ziet men uit dat in het kleine Zeeland 42
gemeenten zijn met een bevolking beneden de 1000 zielen;!..] Dat noemt men nu
gemeenten en daarvoor heeft men de gemeentewet gemaakt. Ik protesteer tegen
dit gebrek aan actie in dit opzicht'. En, zo vervolgde hij: 'Thorbecke heeft menige
vereeniging lot stand gebracht, maar daarna was de moed er uit'. De (conserva
tieve) minister J. Heemskerk reageerde door er onder andere op te wijzen dat
zeker ook in Zeeland de gehechtheid aan kleine gemeenten groot was. De door
Van Eek gewenste actie bleef uit.
Na de opheffing van Bommenede en na meerdere herindelingspogingen veran
derde op Schouwen-Duiveland tot 1961 niets meer aan het aantal van 18
gemeenten. Per 1 januari van dat jaar gingen die 18 op in zes nieuwe. Voor de
hele provincie werd het aantal gemeenten tussen 1941 en 1971 teruggebracht van
103 tot 30. En - zo weten we inmiddels - daar is het niet bij gebleven. Met de ene
gemeente Schouwen-Duiveland is per 1 januari 1997 een schaal bereikt die uit
gaat boven de twee- of driedeling in parochies waarmee het allemaal is begon
nen in de middeleeuwen.
Gebruikte bronnen
Rijksarchief in Zeeland:
- De archieven der prefectuur van het departement der Monden van de Schelde, inv. nrs. 26 en 47.
- Archief provinciaal bestuur 1851-1910, inv. nrs. 133 en 3854-3859.
Gemeentearchief Schouwen-Duiveland:
- Archieven gemeente Burgh, inv. nrs. 9 en 11.
- Archieven gemeente Duivendijke. voorl. nr. "93
- Archieven gemeente Eikerzee, voorl. nr. 3-
- Archieven gemeente Ellemeet, voorl. nrs. 7 en 9.
De gemeente Duivedijke anno 1866
Kuyper. Gemeente-al/as)
70
