tegen vrouwen dan de dames en heren van de huidige gemeenteraad van
Schouwen-Duiveland doen. We willen Florence hier nadrukkelijk vermelden.
Openbare/bijzondere school
Het legaat werd nagelaten aan (en wij citeren uit het legaat van Florence) de
Openbare Lagere School van Nieuwerkerk Zeeland Floe is dit verklaarbaar als
we weten dat Maximilaan in zijn Nieuwerkerkse jaren Christelijk Gereformeerd was
en men dus zou verwachten dat hij aan de School met de Bijbel zou legateren?
Toen Max Braam op de lagere school zat was er alleen een openbare school.
Ondanks het feit dat het al sinds 1857, het jaar waarin de Lager Onderwijswet in
werking trad, mogelijk was om bijzondere scholen te stichten, opende in Nieu-wer-
kerk pas in 1906 de School met de Bijbel haar deuren (in 1904 werd hiertoe een
schoolvereniging opgericht). De tweede helft van de 19llt' en het begin van de 20s"'
eeuw werd beheerst door de befaamde schoolstrijd, welke met name door
Abraham Kuyper (de oprichter van de Anti Revolutionaire Partij in 1879) werd
gevoerd. Vanaf 1878 kregen de gemeenten financiële steun van het rijk bij de
bekostiging van de openbare lagere scholen; de kosten voor bijzondere scholen
bleven nog steeds geheel voor rekening van de besturen van de bijzondere scho
len (en daarmee dus van de ouders en van de kerken). Pas bij de grondwetsherzie
ning van 1889 werd een deel van cle kosten van bijzondere scholen door het rijk
gesubsidieerd. Tot algehele financiële gelijkstelling kwam het pas in 1917 toen de
grondwet zodanig werd gewijzigd dat openbaar lager ondeiwijs en bijzonder lager
onderwijs naar dezelfde maatstaven werden bekostigd. Pliermee eindigde formeel
de schoolstrijd waarna de financiële gelijkstelling in 1920 werd geëffectueerd. Deze
hebben er omgetwijfeld toe bijgedragen dat Nieuwerkerk vanaf 1906 een
Christelijke school kende. En hoewel Maximiliaan tijdens zijn latere bezoeken aan
Nieuwerkerk (waarbij hij steevast logeerde in het toenmalige hotel 'De Later' op de
hoek van de Kerkring en de Weststraat) ongetwijfeld kennis zal hebben genomen
van het bestaan van de School met de Bijbel heeft dit hem er blijkbaar niet van
weerhouden een deel van zijn vermogen te legateren aan de school waar hij zijn
eerste onderwijs had genoten.
Niettemin doet in de huidige familie Braam in Nieuwerkerk het verhaal de ronde
dat Florence zich toch had voorgenomen om ook de School met de Bijbel te laten
opnemen in het testament. Zij zou ondeiweg naar de notaris om dit te regelen een
zonnesteek hebben opge
lopen en aan de gevolgen
hiervan zijn bezweken.
Objectieve bewijzen voor
deze lezing hebben we
echter niet kunnen vin
den. Hoe het ook zij. de
School met de Bijbel
stond niet in het uiteinde
lijke testament.
Het schoolbestuur van de
openbare school was,
evenals nu, het gemeente-
Open bare Lagere School Nieuiverkerk bestuur. De gemeentewet
96
