De Calvinisten in de Lage Landen noemen zich van het begin van de
Kerkhervorming gereformeerdenook al omdat Calvijn in het Franssprekende
Genève woont en de invloed van de reformatie via Frankrijk en de Zuidelijke
Nederlanden de noordelijke gewesten bereikt. Men spreekt daar van de
'Réformation Réligieuse' (de godsdienstige hervorming) en van de 'Eglise
Réformée' (de gereformeerde kerk). Met die naam kunnen de Calvinisten zich in
de Nederlanden onderscheiden van de Rooms Katholieken, maar ook het verschil
aangeven met de Duitse 'Evangelische Kirche', de Evangelisch-Lutherse tak van
de kerkhervorming.
In 1618 en 1619 vergadert de gezaghebbende Synode van Dordrecht van 'de
Gereformeerde Kerk in de Vereenigde Nederlanden'. Deze naam zal de officiële
blijven tot 1815. In de Oosterlandse acta en naamrollen vinden we, in de door de
predikanten gegeven benamingen van het kerkelijk instituut, een aantal - als ter
loops - aangegeven standpunten. Op 30 december 1735 schrijft Ds.P.J. Pedecoeur
in de acta- -waarin de besluiten van de kerkenraad zijn opgenomen- dat een
vrouw, getrouwd met een papist haar "dogterken niet liet gaan in de paapse
maar wel in de he7~vormde kerk". Hier is de 'Hervormde Kerk' duidelijk gesteld
tegenover de 'Rooms Katholieke Kerk'. In de acta van 1 april 1736 schrijft dezelfde
predikant "drie persoonen zijn voor de Consistorie (=kerkenraad) geweest,
belijdenis doende van de gereformeerde godsdienst'". Uit de aangehaalde frag
menten is het duidelijk dat de term 'hervormd' het kerkgenootschap, het instituut
dekt en 'gereformeerd' staat voor de godsdienstige inhoud van de leer binnen dat
kerkgenootschap. De conclusie is eenvoudig: Hervormd Gereformeerd.
Is Hervormd nog Gereformeerd?
In 1772 en 1777 schrijft Ds. J. van Cleeff - predikant van de gemeente te
Oosterland van 1742-1784 - boven zijn 6de en 7de naamrol:- de naamlijst van de
belijdende kerkleden: "de waare, na (naar) Gods woord Hervormde Christelijke
Gemeente te Oosterland". In 1781 staat boven zijn 8ste naamrol: 'De Hervonnde
Gemeente binnen en buiten Oosterland'.
Ds. Beausar gebruikt in
1788 als titel boven zijn
naamrol: 'De Christelijke
Hervormde Gemeente te
Oosterland'. In 1796 ge
bruikt Ds. Schoenmakers
dezelfde termen. In de
acta van 1 januari 1797
heeft hij het over "Het
Bestuur der Gereformeer
de Kerk te Oosterland"
en even verder, in de
zelfde acta over "de Her
vormde Gemeinte te Oos
terland". Op 7 april 1797
spreekt Ds. Schoenma
kers doopleden toe die
net belijdenis des geloofs
hebben gedaan.
Het gotische kerkgebouw met de consistoriekamer.
De toren op de achtergrond.
29
