al - kunnen de burgerlijke en
kerkelijke machtsfactoren hun
invloed laten gelden. Het
bewijst dat de 'Christelijke
discipline' (lees kerkelijke
tucht) samen met het gezag
van de lokale 'Heer en
Meester' en de macht van de
burgerlijke overheid elkaar
goed aanvullen. Met name
Ds. Van Cleeff hanteert de
'kerkelijke tucht' soms in de
vorm van een 'kerkelijke
rechtbank'. Door een rechtlij
nig beleid van straf-volgt-op-
de-zonde wordt het H.A. van
een genademiddel van Gods
wege tot een drukmiddel om
iemand weer in het kerkelij
ke en sociale gareel te krij
gen. Goed bedoeld, maar
Silhouet van Ds. B. van Weemen, predikant van 1789 - 1793 niet ernstige gevolgen. Doop-
(iconografisch Bureau, Den Haag). leden kunnen zich gaan af
vragen of het wel zo verstan
dig is om belijdenis te gaan doen: 'als belijdend lid kan ik me bij een misstap
veel narigheid op de hals halen.Bovendien behoor ik niet tot de notabelen.
Ambtsdrager worden zit er voor mij hoogstwaarschijnlijk niet in. Ik ga dus maar
niet naar de belijdeniscatechisatie...'. Een 'indirecte Avondmaalsmijding dus
door een kosten-baten redenering.
Belijdende leden - door harde tuchtmaatregelen getroffen - reageren door te ver
trekken uit de (dorps-)gemeenschap, of berusten in hun wering van het H.A.
zonder tot berouw en belijdenis van schuld te willen of durven komen. Op deze
mensen blijft de censuur drukken, soms levenslang. Het H.A. is daarmee gede
gradeerd tot een afschrikmiddel. Een voorbeeld ter verduidelijking. Zwanger
schap voor het huwelijk komt veel voor. De kerkenraad tolereert dit niet. Het
overkomt Maria Jumulet in 1746. De uitsluiting van het H.A. duurt een jaar. Na
haar openbare schuldbelijdenis en berouw heft de kerkenraad de censuur op. Na
het overlijden van haar man hertrouwt ze in 1750. Het valt de kerkenraad op dat
het echtpaar niet meer aan het H.A. deelneemt. Op het huisbezoek willen ze niet
over de reden praten, maar na enige tijd is het duidelijk: Maria is in verwachting.
De kerkenraad rekent bij de geboorte van het kind terug en roept het echtpaar
ter verantwoording. Het hoge woord komt er uit: 'opnieuw vooruit gegrepen op
de huwelijksdatum'. Weer onder censuur ...Maria en haar man zijn nooit voor de
kerkenraad verschenen om schuldbelijdenis te doen. De psychische druk zal het
voor het echtpaar onmogelijk hebben gemaakt om de moed op te brengen naar
de kerkenraad te gaan. Liever de schaamte en de schande van de vernedering
voor de kerkenraad ontlopen dan deelnemen aan het H.A. Beiden zijn wel lid
van de kerk gebleven, nog zo'n 30 jaar, maar onder censuur overleden. Hij in
1779, zij in 1782....
39
