Paus bij zijn inthronisatie. Achter een moeilijke Albanese naam gaat schuil
Moeder Theresa van Calcutta. Onze geachte predikanten lieten zich ook graag
voorstaan op hun gelatiniseerde namen met daarachter de deftige hoofdletters
V.D.M. (Verbi Divini Minister, bedienaar van het goddelijke woord).
De grens tussen de verschillende rubrieken is vaak niet duidelijk aan te geven.
Een voorbeeld van een erenaam is Willem de Zwijger, een vlot causeur die zijn
mond wist te houden. Er zijn ook bijnamen en een bijnaam hoeft zeker geen
scheldnaam te zijn. Het Zeeuwse woord voor scheldnaam is 'verwietnaem' en
heeft een kwetsende bedoeling. Voorbeelden van bijnamen in goede zin zijn
Filips de Goede, Karei de Stoute (de dappere), Maria de Rijke, Filips de Schone.
Een bijnaam op Schouwen zal de achternaam Handpoote zijn, die begin 1700 te
vinden is. Een dialectische variant van woorden met 'and'erin is een vorm met
'ang' soms 'ank'. Handpoote zal van hangpoot komen en laten we hopen dat dit
niet de persoon betreft, maar diens hond, die een poot is afgehakt om het jagen
op wild te verhinderen, zulks op ambachtsheerlijk bevel.
Familienamen
Het komt ons voor dat mannennamen op -man eerder erenamen dan koosna
men zijn. Het gebruik komt al in de vroege Middeleeuwen voor en is te vergelij
ken met het verlengen van Latijnse namen. De waardigheid van Octavus, wat
eigenlijk slechts 'de achtste' betekent, stijgt met de verlenging tot Octavianus.
Even bekend als Dingeman is Iman, oudtijds Ye. Op 17 maart 1439 werd Ye
Witte Ye(ssen) verleid met twee gemeten tienden in het Oosterlant van
Duiveland. In 1484 en nog in 1505 was hij schepen van Zierikzee.
In 1492 wordt voor het eerst de naam IJe Witte IJestraatje gebruikt. Vroeger
kwam de achternaam
Borreman voor: Jan Bor-
reman was veerman op
het veer tussen het Hou
ten Hoofd en Bellaert,
tussen Nieuwerkerk en
Dreischor. De letters '1' en
'r' wisselen in sommige
talen gemakkelijk af: In
Nieuwerkerk komen bei
de namen Catharina en
Catholina voor. Is Bor
reman wellicht hetzelfde
als Bolleman? Schilleman
is van de Zuid-Hollandse
eilanden meegebracht
door de familie Goud
swaard. Het woord 'schilt',
'schout', heeft de beteke
nis van aanvoerder bij de
gewapende macht.
Namen met de man-uit
gang hebben ook een
tegenhanger.
Zierikzee, Witte IJestraat, in 1492 voor het eerst genoemd. In de
volksmond beter bekend als "t Straetje van Doelemanomdat
bier H.J. Doeleman in 1900 zijn fabriek in bakkerijgrondstoffen
startte.
46
