VAN EVANGELIST TOT BRANDSTICHTER
Het drama van Arie Weltevreden, evangelist in Zierikzee
door Huib Uil
"Maandagavond omstreeks negen uur ontdektede heer Stoel dat er in het
Evangelisatiegebouw van den heer Arie Weltevreden brand was uitgebroken. Hij
wendde onmiddellijk pogingen aan om den brand te blusschen. Inmiddels was
de deur der woning geforceerd, en bij het binnentreden zag men terstond, dat er
hier een misdadige toeleg bestond om kerk en woning aan de vlammen prijs te
geven". Zo begon het sensationele bericht in de Zierikzeesche Nieuwsbode. Het
was het begin van het einde voor evangelist Weltevreden, die bekendheid zou
krijgen als de grootste boef van Zierikzee uit het begin van de 20ste eeuw.
Arie Weltevreden
Op 2 april 1870 werd in Brielle Arie Weltevreden geboren. Zijn ouders, Benjamin
Christiaan Weltevreden en Cornelia van Toledo, verhuisden twee jaar later naar
Maassluis. Vader Weltevreden was schipper van de daar gestationeerde reddings
boot en had later een winkel in scheepsbenodigdheden in de Ankerstraat. Arie
ging werken in Den Helder. Hoewel van huis uit Hervormd, sloot hij zich aan bij
de Gereformeerde Kerk in zijn woonplaats en deed daar belijdenis. Ondanks die
keuze voelde hij zich sterk aangetrokken tot het Leger des Heils. Als heilssoldaat
kwam hij in Amsterdam. Via omzwervingen in Almelo, Zwolle en Delfzijl keerde
hij in 1897 terug naar Amsterdam om te gaan leren op de kweekschool van het
Leger. Na een half jaar ging hij als kapitein van het Leger des Heils naar
Zierikzee.
Het Leger des Heils was onder de bezielende leiding van William Booth uitge
groeid tot een internationale organisatie. Opererend naast de kerken probeerde
het Leger vooral buiten- en randkerkelijken te bereiken om aan hen de bood
schap van verlossing en genade te brengen. Bij hun activiteiten ontmoetten zij
veel weerstand, die vooral een gevolg was van hun tot dan toe ongebruikelijke
middelen zoals het zingen van geestelijke liederen op straat. Of deze weerstand
een van de aanleidingen is geweest voor Arie Weltevreden om zich van het Leger
des Heils te distantiëren, is niet duidelijk. In ieder geval vestigde hij zich niet als
officier van het Leger in Zierikzee, maar begon een zelfstandige evangelisatie. Al
eerder waren pogingen gedaan om een dergelijke evangelisatie van de grond te
krijgen, maar die hadden weinig succes gehad.
In oktober 1897 kreeg Weltevreden de beschikking over het pand op de hoek
van de Lange Sint Janstraat en de Fonteine. Dit koetshuis werd verbouwd en
ingericht als evangelisatiegebouw. Het kreeg de naam Stads Evangelisatie, met als
zinspreuk: Wat de Liefde vermag. Op zondagen werden er samenkomsten
gehouden en een zondagsschool voor kinderen. Tevens was het de bedoeling
het pand te gebruiken als een Christelijk 'conversatie- en melkhuis', met
Christelijke literatuur. Vanaf 13 november hield Arie Weltevreden hier samen
komsten. Op 4 en 5 december werden de activiteiten min of meer officieel
gestart met het optreden van enkele evangelisten van de Stadsevangelisatie Jeruël
uit Rotterdam. Arie Weltevredens activiteiten werden door het Zierikzeese pu
bliek met argusogen bekeken. De eerste avonden in december was het stampvol
75
