ONSER LIEVER VROUWEN TAMERSFOERT en
WESTENSCHOUWEN
door H.J.E. van Beuningen
Inleiding
In 1995 verscheen onder de titel Het verdronken Westenschouwen een publicatie
bij gelegenheid van een tentoonstelling in de "Burghse schoole' waarin aandacht
werd besteed aan de geschiedenis van dit rond het jaar 1500 verdronken dorp.1
Al lang voor de tweede wereldoorlog, nadien in 1947 en later nog enkele keren,
kwamen als gevolg van zeestromingen tijdens laagwater tussen de zandbanken
de blootgespoelde resten van het verdronken dorp tevoorschijn. De zee neemt
en geeft, laatstelijk nog in 1994 en 1995.
In genoemde publicatie werd in een aantal artikelen ingegaan op de geschiede
nis van Westenschouwen en op de vondsten die in het verleden en recent zijn
gedaan. Bij vroegere onderzoeken werden alleen restanten van bewoning, wat
scherven en een enkele munt gevonden; in 1994 en 1995 werd er echter ook
intensief gezocht met de metaaldetector en dat leverde verrassende resultaten op.
Er kwamen veel kleine metalen voorwerpen tevoorschijn zoals religieuze en pro
fane insignes, gespen, knopen, munten, muntgewichtjes, rekenpenningen en veel
niet te identificeren metaalafval. Tot 1995 werden niet minder dan 341 religieuze
en profane insignes aangetroffen en kreeg schrijver dezes de gelegenheid daar
een artikel aan te wijden. Enkele insignes werden in de brochure afgebeeld en
daaronder bevond zich ook een bijna gaaf exemplaar van een insigne van Onze
Lieve Vrouwe van Amersfoort. Met een afbeelding op de omslag kreeg dat insig
ne een prominente plaats toegewezen. Dat daartoe aanleiding bestond, moge uit
het navolgende blijken.
De insignes van Westenschouwen
Het is opvallend dat er tot nu toe geen andere plaatsen bekend zijn waar zo'n
groot aantal insignes op een kleine oppervlakte van slechts enkele duizenden
vierkante meters bijeen zijn gevonden. De totale blootgespoelde oppervlakte
omvat een strook van maximaal 75 bij 400 meter maar de insignes werden vrij
geconcentreerd bijeen gevonden. Daarbij frappeert niet alleen het grote aantal
insignes, maar vooral ook de variatie in bekende maar ook nieuwe, en voor
Nederland tot nu toe onbekende typen.
In het tweede deel van Heilig en Profaan, het overzichtsboek van in de
Nederlanden gevonden middeleeuwse insignes, dat eind 2000 zal verschijnen,
zullen naar wij verwachten ongeveer 70 insignes, die na 1993 in
Westenschouwen gevonden zijn, opgenomen worden. Dat betekent een belang
rijke aanvulling van onze kennis en daarmee wordt de betekenis van
Westenschouwen voor de verdere studie van laat- middeleeuwse insignes onder
streept. Sedert 1995 is als resultaat van een oproep in de tijdschriften van beide
Nederlandse metaaldetectorverenigingen nog een aantal vondsten uit
Westenschouwen toegevoegd. Hoezeer ook getracht is een zo volledig mogelijk
overzicht te verkrijgen, helaas moet worden geconstateerd dat lang niet alle
metaalvondsten konden worden achterhaald, hoezeer ook de detectoramateurs
die op Westenschouwen zochten, bereid waren mee te werken.
5
