JASPER FRANSE 1838-1916:
LUCTOR ET EMERGO!
door H.L. van Kampenhout
"Elk soldaat draagt de maarschalksstaf in zijn ransel"
Napoleon.
Inleiding
Monumentendag 1999. Een inwoner van Breda, op vakantie in Renesse, trekt op
monumentenjacht Zierikzee in. Hij treft twee stadsgidsen en vraagt hen naar het
woon- en sterfhuis van ene Jasper Franse. Hij weet zeker dat deze ge
rechtsdeurwaarder, notaris, kantonrechter-plaatsvervanger en waarnemend-amb
tenaar van het openbaar ministerie (officier van justitie) moet zijn geweest. De
gidsen kunnen hem niet helpen: nooit van gehoord! En toch sloeg de man uit
Breda de plank niet mis!
Het begin
Op 9 november 1838 wordt Jasper te Kruiningen geboren als zoon van Cornelis
Franse en Cornelia Weststrate. Als beroep van de ouders vinden wij in de
geboorteakte "arbeider" en "arbeidster". Van zijn jeugdjaren weten wij niets.
Jasper zal ongetwijfeld na het bereiken van de zesjarige leeftijd naar de Krui-
ninger dorpsschool zijn gegaan, waarvan Johannes van der Bel het hoofd was.
Heeft deze de kwaliteiten, de schranderheid van Jasper vroegtijdig onderkend?
En wellicht de vader bezworen het kind niet - zoals in die jaren te doen gebrui
kelijk was - naamloos in de landarbeidersstand te laten ondergaan? Vader en
moeder luisterden naar de bovenmeester. En Van der Bel zal wel op een avond
naar de dorpsnotaris zijn gestapt en deze verteld hebben wat voor een schrander
ventje er bij hem op school zat. Die notaris was notaris Rembges en hij nam
Jasper in dienst.
Kandidaat-notaris
Jasper zal zich naast zijn werk op het kantoor van notaris Rembges door zelfstu
die hebben ontwikkeld. Van der Bel zal wel hebben geholpen of diens zoon
Jacob, die vader in 1851 als hoofd van de school opvolgde. Uit latere publicaties
blijkt dat Jasper naast het Nederlands met name het Frans uitstekend beheerste.
In 1862 verwierf Jasper de hoedanigheid van kandidaat-notaris. Daartoe ver
scheen hij op 28 mei 1862 voor de provinciale examencommissie. Om examen te
kunnen doen diende men drie en twintig jaar oud te zijn aan welke eis Franse
dus net voldeed. De wet stelde voor de toelating tot het examen overigens geen
enkele vooropleiding verplicht. De procureur-generaal in Zeeland liet de minister
van justitie weten dat op 28 mei 1862 aan Jasper het certificaat van bekwaamheid
was uitgereikt. Een beoordeling van de persoon Franse ontbreekt in de archie
ven. Jasper Franse was veertien jaar toen hij bij notaris Rembges ging werken en
is daar ruim veertien jaar onafgebroken in dienst geweest, waarvan de laatste vier
jaar als eerste klerk. Tegenwoordig zouden wij spreken van een chef de bureau.
Hij zat in al die jaren bepaald niet stil.
65
