PIETER CORNELISZOON PLOCKHOY
Het mysterie van de nederzetting Zwaanendael aan de
Delaware (Noord-Amerika)
door Bart Plantenga
"Indien de wereld ons onverdraaglijk vindt en men halsstarrig of on verbeterlijk is,
zoals tegenover ons, laten we onze vriendschap dan beperken en onze gemeen
schap klein houden.zodat we ons daadwerkelijk kunnen onderscheiden van de
onbeschaafde en primitieve mens.
Pieter Plockhoy
Zwaanendael aan de Delaware, 1664
Het is augustus 1664, dertien chaotische
maanden nadat Pieter Corneliszoon
Plockhoy samen met 41 Nederlandse kolo
nisten aan de oevers van de Delaware Bay,
vlakbij het huidige Lewes, in de staat
Delaware, Zwaanendael heeft gesticht.
Hoewel er wel zwanen leven, is het gebied
eigenlijk veel te vlak om een dal genoemd
te worden. Hun inspanningen om er een
ideale gemeenschap, bestaande uit diverse
religieuze groeperingen te stichten, "die
zich onderscheidt van de onbeschaafde en
primitieve mens", heeft zo zijn tegenslagen
gekend. Engeland was bezig voorbereidin
gen te treffen om het gezag over Nieuw-
Nederland te bemachtigen. Het einddoel
kwam in zicht, maar welk doel eigenlijk?
Als de Engelse koning Charles II, bepaald
geen bewonderaar van de Nederlanders,
zijn zin zou krijgen, werd het een strijd met
vergelding op de koop toe en werden de
Nederlanders zonodig tot "totale gehoor
zaamheid" gedwongen. Doch James, de
Hertog van York, gaf de voorkeur aan een meer diplomatieke en pragmatische
oplossing: als de Nederlandse kolonisten trouw zweren aan Engeland, mogen ze
blijven, maar wel als Engelse onderdanen. Charles gaf zijn broer James simpel
weg de stukken grondgebied in het noorden, de huidige staten in het noordoos
ten tot aan de Delaware. Charles Calvert, de zoon van Lord Baltimore, kreeg de
gebieden die eerder al aan de Plymouth Maatschappij waren toegewezen aange
boden. Hierbij kreeg hij ook de Nederlandse nederzettingen langs de rivier de
Delaware, die lange tijd een hinderlijke wig vormden tussen de Engelse kolo
niën. Dit onverholen innemen van wat James "de vrijplaats voor ontevredenheid
en muiterij" noemde, zou Engeland opnieuw zeggenschap geven over "haar"
koloniën. Tegelijkertijd luidde het de tweede Engels-Nederlandse oorlog in.
Kort en Idaer ontwerp,
bitmntx tot
Een onderling Accoort,
O M
©en arbepö onrull en raoepe-
igt6tKPt/Mn aiDtrlep-twns-wttcj-
lupDrn tc tocrlic^ren
DOOR
Een onderlingeCompagnie ofte
Volck-phnting(ondcr de proteétie vande H: Mo;
Heercn Staten Generael der vereenigde Nedcr-lan-
denjen byfonder onder het gunftiggefae van de
Achtoare Magiüraten der Stad Amllelre.
dam) acn de Zuyt-revier in Nieu-nc-
der-land op tc rechten; Beftaende in
LénJ-ituwcrt,
Ztt-vtrrnJt Ptrfomn,
AlJtrbsnJr notiligt Amlucbtt-htjJcH, tn Mttftri
■VéngnJtltrnJlt* tn wcttnftbipptn.
;»tetinttil>eopt!ttoo) r«S)tenMn Stare actjL
terijeöm (altf öur na bolgt) tót Dim fpnöt titrlrtnt.
t'Samen geftelc
D—r Pitttr Cmilifl. PUcbbtj vn Zirrck-t^t, Virrbemftlvtttn mltrt
Luf-kibbtTivt* NiiB-niJtr-UnJ.
8 JfolftgtflfltflfltbflgfeESpOtto Barentfz, Smient, Anno l
Titelpagina 'Kort en klaer ontwerp' door
Pieter Cornelisz. Plockhoy van wie geen
afbeelding bekend is.
21
