nen de gouden castellanos en Noord-Afrikaanse dinars uit de omloop. De nieu
we munten werden gewoonlijk enkele en dubbele dukaten "met de twee hoof
den" genoemd. De aanmunting van deze nieuwe soorten werd weldra bijzonder
omvangrijk, doordat de ontdekking van Amerika een ongekende hoeveelheid
goud naar Spanje voerde, die vrijwel uitsluitend in de Castiliaanse munthuizen
werd verwerkt. De eerste goudzendingen naar Spanje vonden reeds plaats in
1494. Merkwaardigerwijze werd op de munten van Castilië ook na de dood van
Isabella in 1504 en die van Ferdinand in 1516 hun beider naam op de munten
onveranderd gehandhaafd. De gouden dubbele excellenten op naam van
Ferdinand en Isabella zijn tot tenminste 1535 onveranderd geslagen. Uit de
bekende gegevens betreffende de goudimport uit Amerika, waarvan het zwaarte
punt in de jaren 1520-1540 lag, moet zelfs worden afgeleid dat het merendeel
van deze munten onder Karei V is geslagen.
In 1535 werd in ieder geval in een poging de uitvoer van goudgeld uit Spanje
tegen te gaan de escudo ingevoerd, een munt van lager gehalte overeenkomend
met de Franse kroon. Hierop werd voor het eerst de naam van de reeds geruime
tijd regerende Karei V aangebracht. Ook deze muntsoort werd weer gehandhaafd
tot na de afstand van Karei in 1556, waardoor Philips II koning werd. Pas in 1566
werden nieuwe typen ingevoerd met de naam van de regerende koning.
Nederlandse munten
De munten van de Bourgondische vorsten van de Nederland zijn vertegenwoor
digd met enkele stukken uit de 15e eeuw: vijf leeuwen van Philips de Goede
geslagen van 1454 tot 1460, twee halve nobels of schuitkens van Philips de
Schone voorzien van een jaartal (1488), een van de eerste munttypen met een
jaartal, twee Andriesguldens sedert 1521 geslagen, vijf realen en drie halve realen
van Karei V en Philips II. Hier wordt Karei V in zijn nieuwe in 1519 verworven
waardigheid van Keizer der romeinen (het Duitse Rijk) voorgesteld. Ook in de
omschriften komt het wereldomvattend karakter van het rijk van Karei V tot uit
drukking: vermeld worden slechts de titels van Rooms keizer en koning van
Spanje, terwijl de herkomst uit diverse provinciale muntateliers nog slechts uit de
munttekens blijkt. Een modernisering is dat de dusverre gebruikelijke religieuze
spreuken als omschrift worden vervangen door de lijfspreuk van de Keizer: DA
MICHI VIRTUTEM CONTRA HOSTES TUOS "Geef mij kracht, Heer, tegen uw vij
anden." In de loop van de regering komt een tweede vernieuwing naar voren:
geleidelijk worden de gotische letters vervangen door moderne renaissance let
ters (zgn. Latijnse letters). Dit laatste is vooral te constateren op de hele realen,
die voornamelijk na ca. 1545, toen het goud uit Amerika beschikbaar kwam, zijn
geslagen. Na de afstand van Karei V werd cle aanmunting van realen en halve
realen voortgezet, zij het met nieuwe beeldenaars. Thans verschijnt voor het eerst
op de gouden munten een realistisch portret van de koning. De titulatuur en het
wapen van Philips is in de loop van de regering tweemaal veranderd: tot 1561
voert hij naast de titel koning van Spanje, die van koning van Engeland uit hoof
de van zijn huwelijk met Mary I Tudor (overleden 1558); na 1586 wordt in het
koninklijk wapen het schild van het in 1580 veroverde Portugal toegevoegd.
Portugese munten
Portugal is met slechts één munt vertegenwoordigd, maar wel met een zgn. por-
tugues of 10 cruzados van Emanuel. Portugal beheerste de invoer van het goud
6
