De kerk is het belangrijkste gebouw van een kern, te vinden in het midden van
het dorp. Daaromheen een kerkpacl dat de straatjes naar huizen en boerderijen
verbindt. Er straalt rust uit van zo'n bebouwing.
"Het blijkt dat Ouwerkerk heimwee heeft naar de dikke toren, vijf eeuwen lang
het symbool van het Duivelandse dorp".1 De Duitsers bliezen de torens van
Ouwerkerk en Nieuwerkerk aan het einde van de Tweede Wereldoorlog op.
Samen markeerden en verlevendigden zij van oudsher het landschap op dit prach
tige eiland. Zij zijn voor onze provincie een groot verlies, zowel bouwkundig als
landschappelijk. Wijd en zijd in Zeeland waren zij zichtbaar over zee en land.
Op een stenen balk boven de toegemetselde ingang van de torens van Ouwer
kerk las men "Int jaer ons Heeren MCCCCXXXVI op St.Vitusdach was desen
toren beghonnen".2 Dankzij bewaarde documenten blijft de herinnering aan de
interessante toren levend.
Ouwerkerk van oudsher een centrum van kerkelijk leven
Het dorp Ouwerkerk is van middeleeuwse oorsprong. Van de eerste geschiedenis
is weinig bekend. De Sint Geertruids Abdij te Nijvel had reeds in de 10e eeuw
goederen in Zeeland. De patroonheilige van Duivelands oudste kerk wijst in de
richting van Nijvel. De Sint Geertruidskerk in Ouwerkerk en de Sint Maartens
kerk te Wemelclinge waren vermoedelijk de beide moederkerken in Oost-
Zeeland. In Ouwerkerk was dus van oudsher een centrum van kerkelijk leven op
Duiveland. Van het gebouw dat er heeft gestaan is niets bekend, alleen dat het
toegewijd was aan Sint Geertruid.'
Naarmate het land meer in cultuur werd gebracht ontstond de behoefte aan meer
kerkgebouwen. In de 13e eeuw telde Duiveland drie kerken: van Ouwerkerk
werd afgesplitst Nieuwerkerk (in de "Voorloopige Lijst" XIIIA) en hiervan Kapelle.
Tussen 1400 en 1565 beleefde Zeeland zijn grootste bloei. Toen moet ook het
idee ontstaan zijn een nieuw kerkgebouw in Ouwerkerk te laten verrijzen.
Het is opmerkelijk dat ook in betrekkelijk kleine plaatsen de middeleeuwse ker
ken in het algemeen van forse afmetingen zijn. Van "onze" kerk is een gravure
bekend waarop de toren met schip en koor met noordelijk dwarspand te zien is
temidden van de bebouwing rond de kerk. Het schip was lager dan het koor.
Volgens Victor de Stuers, hoofd van de afdeling Kunsten en Wetenschappen van
het Departement van Binnenlandse Zaken, was dit een aanwijzing dat het schip
ouder was. Er is geen afbeelding bekend hoe het schip er destijds heeft uitge
zien.
Ouwerkerk vanaf de Schelde Cl.J. Visser, M. Simon, cat. nr. 15 Rijksprentenkabinet nr. 1404.)
36
