Kruis had wel de moeite genomen verschillende foto's te sturen. Beelden van
een fjord, werkpaarden, het vlotten van bomen, een stadsgezicht of een markt
plaats. Het Zweedse Rode Kruis was meer bescheiden, alleen een metalen plaatje
boven een deur in de hal herinnert bij de Zweedse woningen aan de goede
gevers. De foto die deze bewoners kregen was niet voorzien van een herinne
ringsplaatje.
Dankbare en minder dankbare bewoners
Als je huis en haard verloren hebt zou je denken dat een nieuw en gratis huis of
een huis met een normale huurprijs een geschenk uit de hemel is. De gewone
stenen Hollandse woning werd geaccepteerd, maar die houten huizen, daar
keken de mensen vreemd tegenaan. Houten huizen hadden de naam in de win
ter koud te zijn en in de zomer veel te warm. Eenmaal woonachtig in een houten
huis met het oerhollandse behang binnen, konden de meesten de woning na een
tijdje bijzonder waarderen. Het gaf aan velen de ongekende luxe van een douche
met een mengkraan en er waren slaapkamers in plaats van de zolder waar ieder
een sliep. De bedstee behoorde tot het verleden. De Deense huizen waren zelfs
voorzien van een centrale verwarming en de Zweedse huizen waren uitgerust
met een hypermoderne keuken met uitschuifbare laden in de onderkastjes.
Natuurlijk, het was je oude vertrouwde huisje niet, maar het wende snel. Er was
naast de tevredenheid toch wat kritiek.
In een bewaard gebleven brief over de dubbele Zweedse woningen staat: Dat
deze woningen aan elkaar gebouwd zijn lijkt me niet gunstig. De vrijheid hiervan
is mij te gering. Als er iemand ziek. is moet de een of de ander er onder lijden van
wege de gehorigheid. Het brandgevaar is 200% als één van de twee in brand
vliegt. Ik geef toch maar de voorkeur aan een Deense woning'. Over de aangebo
den Deense woningen: 'Ik. heb nog geen besluit kunnen nemen over de geschenk
woning (Deen). Als het een Noorse was geweest had ik die aanvaard. Beschouwt u
het maar dat ik geen interesse heb'. Een andere reactie: 'Over de Deense geschenk
woning kan ik nog niet beslissen, ik weet helemaal niet hoe ze eruit zien, kan ik.
ergens naar een dergelijke woning gaan kijken?'
Iemand die een Noorse woning toegezegd had gekregen werd later medege
deeld dat hij een Deense woning zou krijgen. Hij tekende protest aan en kreeg
een tamelijk vinnig antwoord terug. Het gezin woonde toen inmiddels wel in de
Deense woning. Het schrijven bevatte onder andere de volgende zinsneden: 'In
de gegeven omstandigheden acht ik het voor dit gezin het beste te blijven, waar het
thans is gehuisvestDe mensen wonen daar keurig; een woning zoals zij nu bewo
nen, hebben zij nimmer gehad. De kostwinner moet drie kwartier naar zijn baas
fietsen, er zijn mensen die wel verder moeten fietsen. De kostwinner zegt niet vol
doende grond te hebben om groenten en aardappelen te verbouwen, wij lichten
toe dat vrijwel niemand de beschikking heeft over tuingrond'.
Bijna iedereen had een voorkeur voor de Noorse woning, de Noorse woning had
een woonkeuken, de Deense en Zweedse woningen niet. De Noorse woning
had vier slaapkamers, een Zweedse alleenstaande woning maar twee. De Deense
woningen hadden geen bovenverdieping, kortom alles wat de mensen toen
belangrijk vonden zagen ze het beste teaig in de Noorse woning. Een handicap
voor veel bewoners was dat de gemeenten er naar streefden de nieuwe wijkjes
keurig en netjes te houden. Er mocht geen varken of geit meer gehouden wor
den. Het houden van een kat of een hond werd oogluikend toegestaan, mits de
106
