Kleine monumenten na een grote ramp
Buitenlandse geschenkwoningen
door Janny Lock
Na de watersnoodramp van 1953, toen de balans van de verwoestingen was op
gemaakt, begon de wederopbouw in het rampgebied. Een van de facetten van
de wederopbouw was het plaatsen van de zogenaamde geschenkwoningen. De
woningnood na de Tweede Wereldoorlog was al hoog en daar kwam het grote
aantal verwoeste woningen door het water nog bij. Het rampgebied werd ge
holpen door Noorwegen, Denemarken, Zweden, Finland, Oostenrijk. Deze landen
zonden houten prefabwoningen, en zo kon 20% van de door de ramp verwoeste
woningen vervangen worden door deze geschenkwoningen. Eén huis werd
door Frankrijk geschonken. De geschenkwoningen die nu nog bewoond worden
in Schouwen-Duiveland zijn afkomstig uit Noorwegen. Denemarken, Zweden,
Oostenrijk. De woning uit Frankrijk is al afgebroken. Als leidraad in dit artikel
zal de Noorse woning model staan omdat over deze woningen het meest
bekend is.
Herkomst van de woningen
De woningen zijn na de Tweede Wereldoorlog in onder andere Noorwegen ont
wikkeld, omdat het noorden van Scandinavië volledig door de Duitsers veiwoest
was. De wederopbouw in het barre klimaat van de Noordpool bracht een aantal
problemen met zich mee. In het noorden van Scandinavië zijn geen bossen waar
uit hout geput kan worden. De naaldbossen bevinden zich vooral in het zuiden.
Inlands hout genoeg om huizen te bouwen, maar het transport van complete
huizen is kostbaar en praktisch onuitvoerbaar door de enorme afstanden die af
gelegd moeten worden over wegen die niet geschikt zijn voor speciaal transport.
Daarom werd in Oslo de zogenaamde prefabwoning ontwikkeld die in pakketten
naar het noorden werden getransporteerd
Een Noors huis bestond uit 209 pakketten, alle van letters en cijfers voorzien om
een vlotte opbouw mogelijk te maken. Van het type dat we in Nederland kennen
zijn er wereldwijd 1500 gefabriceerd. Dit lage aantal kan verklaard worden. Al
spoedig bleek dat de huizen voor het poolklimaat niet voldoende geïsoleerd, dus
te koud, waren. Zodoende zijn niet alle toen gefabriceerde prefabwoningen in
Noorwegen opgebouwd. Voor het Nederlandse klimaat voldeed de isolatie wel
en het rampgebied kon de woningen goed gebruiken. Alleen van de Noorse
huizen is tot nu toe de naam van de architect bekend. Het is Kurt Jorgensen,
geboren op 11 november 1912. Deze beminnelijke man woont momenteel in
Oslo, maar heeft na de oorlog jaren in Honnigsvag gewerkt in een barak van drie
bij vijf meter. Daarin werd geslapen, gewerkt en geleefd. Hij was niet de enige
architect die prefabhuizen ontwierp, maar hij is wel de enige die er ronduit voor
uitkomt dat er een inschattingsfout is gemaakt ten aanzien van de isolatie. Hij
heeft ook wijzigen in de tekeningen aangebracht om ze geschikt te maken voor
de Nederlandse woonbehoefte.
95