«li"-,.
Frenologische schedel uit de negentiende eeuw, met veronderstelde
gebieden voor eigenschappen als Voorzichtigheid' en 'spiritualiteit'.
fOTO UfS^BlSTBTSMUSEUM. UTBKHT
Frenologische schedel uit de negentiende eeuw,
met veronderstelde gebieden voor eigenschappen
als 'voorzichtigheiden 'spiritualiteit
(Universiteitsm useu m Utrecht
methode uiteindelijk een kwalijke reputatie. Sinds de proefnemingen van de
nazi's in de Tweede Wereldoorlog, die via het meten van schedels in de concen
tratiekampen de superioriteit van het arische ras wilden bewijzen, staat de
methode bij sommigen dan ook in een kwaad daglicht. Dit standpunt getuigt van
weinig historisch besef. Het verbinden van conclusies aan uiterlijke kenmerken is
namelijk al bekend uit de klassieke oudheid, vooral populair in de 19e eeuw.
Dat een dictator voor zijn ideologie gebruik maakt van wetenschappelijke metho
den, zegt a priori niets over deze methodes sec. Schedelmeting mag wetenschap
pelijk gezien een achterhaald fenomeen zijn, het heeft geen zin om hierover nu,
vanuit het heden kijkend in de achteruitkijkspiegel van de geschiedenis, met
dédain te spreken. De inzichten van vandaag zijn immers de oogkleppen van
morgen. Merkwaardig genoeg heeft de - onterecht - slechte reputatie van sche
delmeting een langer leven dan een nuchter mens vermoedt. Zo kwam het voor
dat wetenschappers zich nog ver na de Tweede Wereldoorlog tegenover colle
ga's moesten verantwoorden voor het opvoeren van de theorie van de brachy-
en dolichocranen.19
Wetenschap maakt, in weerwil van haar reputatie, maar al te zelden grote spron
gen. Wetenschap ontwikkelt zich via kronkelwegen en vooral via heel kleine
stappen. Wie de geschiedenis van de wetenschap in grote lijnen schetst, zal vrij
snel een beeld van enorme vooruitgang (willen) zien. Wie echter de details door
een vergrootglas bekijkt - zoals de opgravingen van Huizinga en Vinken in
Zeeland - ziet een ander beeld: de hoop, de twijfel, de kleine vooruitgang en het
min-of-meer falen. Zo zijn de belevenissen van de twee eminente wetenschap
pers Huizinga en Vinken op Schouwen een voetnoot van de wetenschapsge
schiedenis.
100
