afkomstige vroeg zestiende eeuwse cuenca vloertegels bekend, waarschijnlijk
gemaakt in Sevilla of haar voorstad Triana.16 Het pand werd vroeg in de zestiende
eeuw gebouwd door Jacob Cornelisz de Huybert en het moet een waarlijk vor
stelijk onderkomen zijn geweest. Inderdaad nam keizer Karei V er in juli 1540
zijn intrek, in 1572 Willem van Oranje en in 1576 sloeg de Spaanse veldheer
Mondragon er zijn hoofdkwartier op (Westendorp Boerma 1946). De vondst van
de cuenca-tegels in Zierikzee dateert al weer van zo'n 65 jaar geleden, maar er is
tot nu toe in de Noordelijke Nederlanden geen tweede plaats met ingebrachte in
Spanje gemaakte majolica tegels bekend geworden. Deze vondst in Zierikzee
blijft dus voor Nederland een uniek gebeuren. De Spaanse cuenca tegels zijn nog
steeds in de vaste opstelling van het museum te Zierikzee te bewonderen.
Het voorkomen in Zierikzee van in Spanje gemaakte vloertegels betekent in ieder
geval het al vroeg bestaan van een zeer uitgebreid netwerk van handelsrelaties
en dat ook al vroeg een zeker gedeelte van de bevolking van Zierikzee tot grote
welstand was gekomen, en dit op een vroeger moment dan in enige andere
Hollandse of Zeeuwse stad. Zierikzee zal overigens niet zozeer geduid moeten
worden als een op zichzelf staande belangrijke haven, maar meer als een belang
rijke voorhaven van de toen belangrijkste handelsplaats Antwerpen.
Naast de 'verre'-handel met de Oostzeelanden/ Frankrijk/Spanje/Italië/De Levant
en de beide Indien heeft er al vroeg een zeer levendige handel bestaan tussen de
diverse Hollandse en Zeeuwse steden onderling (Sandberg, 1978). Door een fijn
mazig lijnennet van beurtvaarders, die op vaste tijden goederen vervoerden,
waren alle steden met elkaar verbonden. Het is bekend dat dergelijke, door
beurtschepen te onderhouden, verbindingen hebben bestaan tussen Zierikzee
met Goes en Middelburg, maar ook tussen Zierikzee en Rotterdam en nu, gezien
de aanwezigheid van Goudse tegels op Schouwen-Duiveland, dus mogelijk ook
met Gouda/De Hollandse IJsselstreek.
Connectie Schouwen-Duiveland en Gouda/Goudse IJsselstreek
De aanwezigheid van veel in Gouda gemaakte tegels in de depotcollectie van het
Museum te Zierikzee en op locaties elders op Schouwen-Duiveland wijst op
levendige vaste handelscontacten tussen Gouda en Schouwen-Duiveland.
Weliswaar vermeldt Jhr. Sandberg in zijn proefschrift over Zeeuwse overzet- en
beurtveren (1978) niet een verbinding tussen Schouwen-Duiveland met Gouda of
de Hollandsche IJsselstreek, maar gezien de overvloedige aanwezigheid van gele
ijsselsteentjes op Schouwen-Duiveland zal deze zeker hebben bestaan.
Mede dankzij de ligging aan open water expandeerde in de loop van de vijftiende
eeuw de baksteenindustrie langs de Hollandsche IJssel fors (Hollestelle 1976). In
de zeventiende eeuw kreeg het gebruik van Hollandse (gele Goudse, maar ook
rode Leidse) bakstenen vrijwel de overhand in Zeeland (Hollestelle 1976). Voor de
gehele Zeeuwse archipel is er na de middeleeuwen geen sprake meer van een
eigen omvangrijke baksteenproductie. De eilanden Schouwen en Duiveland
vormden hierop geen uitzondering. Alles wijst op een intensief scheepvaartver
keer tussen Holland en Zeeland, waardoor de transportkosten relatief laag konden
blijven. Zoals bleek uit de vondst van Goudse tegels in het keldertje in Zierikzee,
maar ook uit de aanwezigheid van in Gouda gemaakte tegels op andere locaties
op Schouwen-Duiveland, werd naast veelvuldig vervoer van ijsselsteen uit de
buurt van Gouda, blijkbaar uit deze stad ook andere ceramiekproducten in royale
mate aangevoerd, zoals majolica schotelgoed, pijpen en wandtegels.
73
