HET HUIS DE HAENE, MEELSTRAAT 1 TE ZIERIKZEE
H. Uil en J.L.C. Weyts
Inleiding
In Zierikzee, tussen de Meelstraat en de Poststraat staat een opmerkelijk laat
middeleeuws woonhuis. Het is opmerkelijk door zijn in deze stad uitzonderlijke
hoogte en lengte, maar vooral ook door de bijzondere gevels aan beide straten.
Die aan de Meelstraat spant daarbij de kroon. De in 2002 aan deze gevel uitge
voerde restauratiewerken gaven aanleiding tot de navolgende beschouwing.
De historische achtergrond
Zierikzee dateert vermoedelijk uit de ÏO1^ eeuw en ontstond aan een kreek,
die uitmondde in de Gouwe, het water dat Schouwen van Duiveland scheid
de. De Gouwe vormde een van de belangrijkste verbindingen tussen Holland
en Vlaanderen. De kreek vormde een natuurlijke haven voor de vissers, die
zich hier vestigden. Ene Zierik moet een van de eerste lokale machtshebbers
zijn geweest. Naar hem werd de kreek, die Ee heette, genoemd: Zierik's Ee,
vervormd tot Zierikzee. De bebouwing concentreerde zich aanvankelijk in het
gebied langs de zoeven genoemde kreek. De kreek werd afgedamd - de huidi
ge Dam - waardoor een grote oppervlakte beschikbaar kwam voor de bouw van
openbare gebouwen en huizen.
Het eerste stadsrecht dateert uit het eerste kwart van de 13tle eeuw, de oudst
bekende keur is van 1248. Mede dankzij de koopvaardij, de visserij, de lakennij
verheid en de zoutindustrie groeide de stad in de middeleeuwen uit tot een van
de belangrijkste steden van Holland en Zeeland. Die ontwikkeling was mede te
danken aan de strategische positie van de stad.1
Direct achter de Dam en tussen de Meelstraat (oorspronkelijk Middelstraat) en de
Poststraat (oorspronkelijk Poort-, later Potstraat), op en tegen de aldaar gelegen
kreekrug, verrezen huizen waarvan het pand, thans aangeduid als Meelstraat 1,
het grootste was.
Het Tempelierenhuis
Vanaf de achttiende eeuw eeuw staat het pand bekend als het Tempelierenhuis.2
Het is een intrigrerende naam, die verwijst naar de legende over het ombrengen
van de Tempelieren in 1312. Maar zowel het een als het ander is aan de fantasie
ontsproten. Wellicht is het pand de eerste vestigingsplaats van de Dominicanen
of Predikheren geweest, die zich rond 1275 in Zierikzee vestigden. Zij verhuis
den in 1286 naar een nieuwe behuizing. De overlevering vindt waarschijnlijk
haar oorsprong in het feit dat de Dominicanen hun eerste pand in Zierikzee heb
ben overgenomen van de orde der Eksterbroeders. Toen deze laatste orde al
lang was vergeten, werd het gegeven ten onrechte gekoppeld aan het verbod
van de Tempelieren. Daarenboven was de tweede vestiging van de Dominicanen
gelegen aan de zuidzijde van de (Korte) Sint Janstraat. In de 18cle eeuw situeerde
men die vestiging ten onrechte aan de noordzijde in plaats van de zuidzijde van
die straat. Daardoor kwam men uit bij de andere zijde van het pand de Haene,
dat aan de Poststraat schuin tegenover de noordelijk ingang van de Korte Sint
Janstraat staat.3
27
